27 Αυγούστου 2015

Η «διευθέτηση» του δημόσιου χρέους της χώρας μας

Κατά την γνώμη μου, ο κλασικός τρόπος «μέτρησης» ενός δημόσιου χρέους, ως ποσοστού επί του ΑΕΠ, θα πρέπει να εγκαταλειφθεί, ή τουλάχιστον, ο σχετικός δείκτης (%) που προκύπτει από αυτή την σύγκριση, να λαμβάνεται δευτερογενώς υπόψη και όχι να παίζει πρωταρχικό ρόλο. Υπάρχει ένα πλήθος παραμέτρων, η εξέταση των οποίων με βεβαιότητα μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετική αξιολόγηση της βιωσιμότητας ενός κρατικού χρέους, από την παραδοσιακή προσέγγιση του ποσοστού επί του ΑΕΠ. Για παράδειγμα, αν μία χώρα αντιμετωπίζει για μεγάλα χρονικά διαστήματα ύφεση, ανεξαρτήτως αν αυξάνεται ή όχι το δημόσιο χρέος σε απόλυτους αριθμούς, εξ αιτίας της μείωσης του ΑΕΠ λόγω της ύφεσης, το χρέος θα εμφανίζεται δυσβάστακτο και φυσικά μη διαχειρίσιμο και άρα, μη βιώσιμο.

Έτσι, αν σε απόλυτους αριθμούς το ΑΕΠ κατά το 2014 διαμορφώθηκε π.χ. στα 200 δις ευρώ, ενώ το χρέος ήταν 320 δις ευρώ, ο δείκτης θα είναι: 320 / 200 χ 100 = 160%. Αν το 2015, το χρέος δεν θα αυξηθεί, ενώ  θα μειωθεί το ΑΕΠ (λόγω ύφεσης), δηλαδή ο παρανομαστής του κλάσματος, ο σχετικός αριθμός (ποσοστό) θα γίνει μεγαλύτερος, εφόσον η διαίρεση γίνεται με μικρότερη ποσότητα, άρα το πόρισμα που θα προκύψει και θα σχολιάζεται αρνητικά θα είναι η στερεότυπη ρήση: «χρέος μη βιώσιμο».

Αυτό, σε κάθε περίπτωση, συνιστά μία αρνητική εκτίμηση για την οικονομία της χώρας και ακολούθως εμποδίζει την προσέγγιση στις αγορές και δυσχεραίνει τις προσπάθειες για έξοδο από την ύφεση, μολονότι ενδέχεται να έχει σχεδιαστεί η διαχείριση του χρέους, με τέτοιον τρόπο ώστε να μην αναδεικνύεται ως μείζον πρόβλημα.

Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω, αν το χρέος αυξηθεί, για λόγους που ενδεχομένως απαιτούν οι συνθήκες παραμονής της χώρας σε έναν ευρύτερο συνασπισμό, όπως συμβαίνει αυτή την περίοδο για την Ελλάδα (πρόσθετα δάνεια), εξ αιτίας και του χαμένου χρόνου μιας αποτυχημένης διαπραγμάτευσης από τους πολιτικούς μας.

Από την άλλη πλευρά, όσοι ισχυρίζονται ότι η λύση του προβλήματος ενός δημόσιου χρέους είναι το «κούρεμα» (της ονομαστικής του αξίας), θα πρέπει να εξετάζουν πρωτίστως την προέλευσή του. Ένα δάνειο που έχει χορηγηθεί από ιδιώτες (με την ευρεία έννοια), αναλόγως με την εξέλιξη της εξυπηρέτησής του, είναι πιθανόν να «κουρευτεί», ή ακόμη και να διαγραφεί. Πρόκειται για συμφωνία των συμβαλλομένων. Τα δάνεια όμως που χορηγήθηκαν από άλλα κράτη και έχουν εγκριθεί από εθνικά κοινοβούλια, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγράμματος υποστήριξης του ενιαίου νομίσματος, εμπίπτουν στην διαβάθμιση από: «πολύ δύσκολο έως αδύνατον», να υποστούν απομείωση ενός μέρους τους  (κούρεμα), πολύ περισσότερο δε, λαμβάνοντας υπόψη και τους όρους του Δικαίου, με το οποίο έχουν συναφθεί. Απομένει συνεπώς, να αποφασιστεί πώς θα γίνει η διαχείρισή του.

Στο σημείο αυτό ακριβώς, όπως υπογραμμίσαμε στην αρχή του σημειώματος, θα πρέπει να εξεταστούν αρκούντως και άλλες παράμετροι, εκτός από το ποσοστό επί του ΑΕΠ, που θα  χαρακτηρίζουν και θα περιγράφουν ένα κρατικό χρέος ως βιώσιμο ή μη. Αυτές οι παράμετροι είναι η χρονική διάρκεια της εξόφλησης του δανείου, αλλά και το επιτόκιο με το οποίο θα υπολογίζονται οι τόκοι εξυπηρέτησής του. Οι τόκοι αποτελούν, ως γνωστό, την αμοιβή του παρέχοντος το δάνειο, ως εναλλακτικό κόστος χρήσης των κεφαλαίων αυτών σε άλλη δραστηριότητα. Αν συνεπώς, γνωρίζουμε τις μελλοντικές πληρωμές και το (προεξοφλητικό) επιτόκιο, δηλαδή τον τόκο του δανείου στη μονάδα του χρόνου, το οποίο (επιτόκιο) θέλουμε να παραμένει σταθερό, μπορούμε να υπολογίσουμε την παρούσα αξία των  χρεολυσίων αποπληρωμής του δανείου. Το προεξοφλητικό επιτόκιο θα αποτυπώνει το εναλλακτικό κόστος κεφαλαίου. Τα ποσά αυτά συγκρινόμενα ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, ασφαλώς θα είναι μικρότερα από τις τρέχουσες οφειλές, μολονότι αφορούν το ίδιο ισόποσο χρέος, άρα θα προσδώσουν μία «άνεση», ούτως ειπείν, στον κλασικό δείκτη που εξετάζει την σχετική σύγκριση του χρέους προς το ΑΕΠ. Έτσι το ΔΝΤ θα πεισθεί ότι η εικόνα του χρέους  δεν έρχεται σε αντίθεση με τους όρους του καταστατικού του, που θέλει να χρηματοδοτεί κράτη με βιώσιμο και διαχειρίσιμο δημόσιο χρέος. Κατά συνέπεια, μαθηματικώς πλέον, με την μέθοδο της παρούσας αξίας, ένα δάνειο π.χ. ονομαστικής αξίας 100 δις, που λήγει σε 35 χρόνια με επιτόκιο 1%, θα αναφέρεται σε πολύ μικρότερο ποσό, ώστε ακόμη και με τον δείκτη ΔΑΝΕΙΟ / ΑΕΠ, ο σχετικός αριθμός (%) που θα προκύπτει, δεν θα είναι απαγορευτικός για την λήψη αποφάσεων στήριξης της οικονομίας της χώρας. Επομένως, η σύγκριση δεν θα γίνεται με τις ονομαστικές αξίες των χρεολυσίων, αλλά με την τρέχουσα (παρούσα) αξία αυτών.

Εννοείται ότι οι τόκοι θα πρέπει να καταβάλλονται από το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο, σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να επαναδημιουργήσουμε,  αφού η αμφίσημη πολιτική συμπεριφορά του τελευταίου δωδεκαμήνου αντέστρεψε τα όποια θετικά στοιχεία και επανέφερε την εκκίνηση στη θέση «μηδέν».  

Τελικώς, το χρέος της χώρας μας μπορεί να γίνει βιώσιμο, χάρις στους όρους του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας. Πώς μπορεί να ερμηνευθεί διαφορετικά το επιτόκιο 1% και τα κατά μέσο όρο 35 χρόνια, διάρκεια λήξης; Ποιος θα μπορούσε να δώσει αποτελεσματικότερη λύση στην διαχείριση του χρέους της χώρας, έξω από την ασφάλεια και την προστατευτική «ομπρέλα» της ευρωζώνης; Η έξοδος από το ευρώ και μοιραία από την ΕΕ, δεν διαγράφουν και δεν απαλείφουν το δημόσιο χρέος μιας  χώρας, όπως εσφαλμένως κάποιοι ισχυρίζονται. Αυτό θα πρέπει να εξηγήσουν οι πολιτικοί μας στους πολίτες. Η μόνη λύση είναι η διευθέτηση του χρέους, μέσα από τους κανονισμούς που διέπουν την ομαλή λειτουργία της ευρωζώνης, είναι η παραμονή μας στο ευρώ και τέλος, είναι η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων.  

Ας ελπίσουμε ότι η επόμενη κυβέρνηση θα αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα που παρέχουν οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί, μέσα στην ευρωζώνη, αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εντός του οποίου ιστορικά, βρίσκεται και η χώρα μας.

 

Νίκος Σγουρινάκης

n_sgourinakis@hotmail.com

Παρακαλώ περιμένετε...

loading
 
Ερώτηση Ασφαλείας: Επιλέξτε μία σημαντική για εσάς ημερομηνία

Σημειώστε την ημερομηνία που θα επιλέξετε, σε περίπτωση που σας ζητηθεί στο μέλλον από το σύστημα για λόγους ασφαλείας.

Επιβεβαιώστε τον λογαριασμό σας

Παρακαλώ συμπληρώστε την σημαντική για εσάς ημερομηνία που έχετε καταχωρίσει ως ερώτηση ασφαλείας.