Η προεξόφληση της συναλλαγματικής και η λογιστική αντιμετώπισή της

Α. Αξιόγραφα εισπρακτέα

Στον πρωτοβάθμιο λογαριασμό 31. ΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ του Ελληνικού Γενικού Λογιστικού Σχεδίου και στους δευτεροβάθμιους υπολογαριασμούς του, εμφανίζονται οι απαιτήσεις της επιχείρησης κατά τρίτων, οι οποίες ενσωματώνονται σε αξιόγραφα εισπρακτέα, δηλαδή συναλλαγματικές ή γραμμάτια σε διαταγή. Σκόπιμο είναι εξ αρχής, να διακρίνουμε τους δύο αυτούς τίτλους των αξιογράφων, αφού σημειώσουμε ότι διέπονται από τις διατάξεις του Ν 5325/1932 «Περί συναλλαγματικής και γραμματίου εις διαταγήν». Έτσι λοιπόν, συναλλαγματική είναι το αξιόγραφο, με το οποίο ο εκδότης του, δίνει εντολή σε ένα άλλο πρόσωπο, που καλείται αποδέκτης ή πληρωτής, να πληρώσει εντός ορισμένου χρόνου, ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό, σε τόπο που έχει καθορισθεί εκ των προτέρων (συνήθως μία τράπεζα), ενώ γραμμάτιο σε διαταγή είναι το αξιόγραφο, με το οποίο ο εκδότης του υπόσχεται να πληρώσει το αναγραφόμενο σε αυτό ποσό, σε κάποιο άλλο πρόσωπο, που ονομάζεται λήπτης, σε ορισμένο τόπο και χρόνο.

Συνεπώς, το γραμμάτιο σε διαταγή, παραδίδεται από τον εκδότη στον λήπτη, με την υπόσχεση της πληρωμής ενός ποσού, εντός συγκεκριμένου χρόνου, σε αντίθεση με την συναλλαγματική η οποία ενσωματώνει υπόσχεση του αποδέκτη προς τον εκδότη, ή ενδεχομένως, εν συνεχεία, προς τον κομιστή. Ο λήπτης και δικαιούχος του γραμματίου σε διαταγή, μπορεί όπως και ο εκδότης της συναλλαγματικής, να μεταβιβάσει το δικαίωμά του αυτό, σε οποιονδήποτε τρίτο. Να σημειώσουμε επίσης, ότι ο εμφανιζόμενος ως πληρωτής στη συναλλαγματική είναι δυνατόν να καταβάλει το οφειλόμενο χρηματικό ποσό, κατά τη λήξη, σε άλλο πρόσωπο το οποίο έλαβε τα δικαιώματα της συναλλαγματικής, με την πράξη της οπισθογράφησης, από τον εκδότη ή τον μετέπειτα κομιστή (δηλαδή, τον κάτοχο της).

Στο σημείωμα αυτό θα εξετάσουμε την περίπτωση της προεξόφλησης ενός αξιογράφου, ως μία δυνατότητα αξιοποίησής του για την βελτίωση της ρευστότητας. Επισημαίνεται ότι αυτό μπορεί να γίνει τόσο με την συναλλαγματική, όσο και με το γραμμάτιο σε διαταγή.

Β. Οπισθογράφηση λόγω προεξόφλησης

Σε μία συναλλαγματική ενσωματώνονται δύο αξίες: Η ονομαστική αξία και η παρούσα αξία. Η ονομαστική αξία είναι αυτή που αναγράφεται στο σώμα του αξιογράφου (στο έντυπο) και είναι πληρωτέα από τον αποδέκτη και εισπρακτέα από τον εκδότη (ή κομιστή), κατά την ημερομηνία λήξης. Αν σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή, πριν από την ημερομηνία λήξης, επιχειρηθεί η είσπραξη της συναλλαγματικής, η αξία που προκύπτει ονομάζεται παρούσα. Συνεπώς, η παρούσα αξία είναι πάντα μικρότερη από την ονομαστική, ενώ για να υπολογισθεί θα πρέπει να ορίζεται και το ανάλογο επιτόκιο, με το οποίο θα προσδιορισθεί ο τόκος ή το προεξόφλημα του χρονικού διαστήματος μέχρι την ημερομηνία λήξης. Η οικονομική πράξη της εμφάνισης για είσπραξη της συναλλαγματικής, πριν από την ημερομηνία λήξης της, ονομάζεται προεξόφληση. Ο λόγος που μία επιχείρηση παραδίδει συναλλαγματικές προς προεξόφληση, αφορά την ανάγκη ρευστότητας. Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι βασική προϋπόθεση για να υλοποιηθεί μια τέτοια διαδικασία, είναι η συνεργασία της επιχείρησης με την τράπεζα, αλλά και η ύπαρξη ειδικότερης σύμβασης μεταξύ τους που να προβλέπει τις σχετικές λεπτομέρειες. Ασφαλώς δε, η τράπεζα θα ελέγξει όλα τα στοιχεία που αφορούν τον αποδέκτη και μέλλοντα πληρωτή της συναλλαγματικής, πριν παραλάβει το αξιόγραφο και προβεί στην πράξη της προεξόφλησης. Κατά την παράδοση των αξιογράφων στην τράπεζα, με σκοπό την προεξόφλησή τους, θα συντελεσθεί η οπισθογράφησή τους, δηλαδή η μεταβίβαση των δικαιωμάτων του εκδότη (ή κομιστή) προς την τράπεζα, η οποία με αυτόν τον τρόπο καθίσταται ο νέος κομιστής αυτής. Η τράπεζα θα υπολογίσει το προεξόφλημα, το οποίο θα παρακρατήσει, αφαιρώντας το από την ονομαστική αξία του αξιόγραφου, που κατατίθεται για προεξόφληση.

Γ. Εφαρμογή και λογιστική αντιμετώπιση

Το προεξόφλημα υπολογίζεται βάσει της ονομαστικής αξίας και ονομάζεται εξωτερικό προεξόφλημα. Στην περίπτωση που η βάση υπολογισμού είναι η παρούσα αξία, το προεξόφλημα ονομάζεται εσωτερικό. Στην πράξη εφαρμόζεται το εξωτερικό προεξόφλημα.

Ας υποθέσουμε ότι η επιχείρηση καταθέτει με πινάκιο, σε τράπεζα για προεξόφληση μία συναλλαγματική ονομαστικής αξίας 20.000 ευρώ, η οποία έχει ημερομηνία λήξης μετά από 120 ημέρες από την ημερομηνία κατάθεσης (τοκοφόρες ημέρες), π.χ. 2/9 - 31/12. Το επιτόκιο προεξόφλησης ορίζεται σε 0,55% ανά μήνα (ήτοι 6,60% ετησίως). Τα έξοδα προεξόφλησης υπολογίζονται με ποσοστό 0,1%.

Το εξωτερικό προεξόφλημα θα υπολογισθεί ως εξής:

Όπου: Ε= εξωτερικό προεξόφλημα

Κ= Ονομαστική αξία της συναλλαγματικής

n = οι τοκοφόρες ημέρες, δηλαδή οι ημέρες πριν από την λήξη της

συναλλαγματικής

i = το επιτόκιο, με το οποίο θα υπολογισθεί το προεξόφλημα.

Με αντικατάσταση, παίρνουμε:

Η παρούσα αξία, κατά την συγκεκριμένη ημέρα που γίνεται η προεξόφληση, είναι:

Τα έξοδα προεξόφλησης είναι: 20.000,00 x 0,1% = 20,00 ευρώ

Συνεπώς, στον λογαριασμό όψης της επιχείρησης θα κατατεθεί η διαφορά:

ενώ θα πρέπει να παρακολουθείται η εξέλιξη της πορείας της συναλλαγματικής, μέχρι την λήξη της και την πληρωμή της, από τον πληρωτή.

Η σχηματική παρουσίαση των μεγεθών στην ευθεία του χρόνου, έχει ως εξής:

Η λογιστική εγγραφή που θα διενεργήσει η επιχείρηση, θα είναι η εξής:

—————————————————//————————————————————

38. ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ

38.03 Καταθέσεις όψης σε ευρώ

38.03.00 Τράπεζα «ΧΨΩ» ..................................................................19.540,00

65. ΤΟΚΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΕΞΟΔΑ

65.02 Προεξοφλητικοί τόκοι και έξοδα τραπεζών

65.02.00 Προεξόφλημα γραμματίων........................................................440,00

65.02.00 Έξοδα προεξόφλησης...............................................................20,00

             31. ΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ

             31.05 Γραμμάτια προεξοφλημένα

             31.05.00 Γραμμάτια προεξοφλημένα στη τράπεζα «ΧΨΩ»...........................20.000,00

Ως το πινάκιο παράδοσης συναλλαγματικής, για προεξόφληση

—————————————————//————————————————————

—————————————————//————————————————————

31.05 Γραμμάτια προεξοφλημένα

31.05.00 Γραμμάτιο προεξοφλημένο στη τράπεζα «ΧΨΩ».................................20.000,00

             31. ΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ

             31.00 Γραμμάτια στο χαρτοφυλάκιο

             31.05.00 Γραμμάτιο με αριθμό καταχώρισης (...)...............................20.000,00

Διαγραφή αξιογράφου από χαρτοφυλάκιο, ως επιστολή τράπεζας.

—————————————————//————————————————————

Η επιχείρηση θα πρέπει να καταβάλλει την ονομαστική αξία στην τράπεζα, πλέον των τυχόν εξόδων διαμαρτύρησης.

Έστω ότι δεν υπάρχουν έξοδα διαμαρτύρησης (ανέξοδος επιστροφή):

Διενεργείται η εγγραφή:

—————————————————//————————————————————

31.05 Γραμμάτια προεξοφλημένα

31.05.00 Γραμμάτια προεξοφλημένα στη τράπεζα «ΧΨΩ»................................20.000,00

              38. ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ

              38.03 Καταθέσεις όψης σε ευρώ

               38.03.00 Τράπεζα «ΧΨΩ»........................................................20.000,00

Επιστροφή ανεξόφλητης συναλλαγματικής από την τράπεζα και πληρωμή της

—————————————————//————————————————————

Νίκος Σγουρινάκης,
Λογιστής - Φοροτεχνικός, Διευθυντής Σύνταξης περιοδικού «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ»

Πηγή: ΔΕΕ 12/2012, 1227