Πώληση ακινήτου με αντάλλαγμα ισόβια πρόσοδο

ΣΥΣΤΑΣΗ ΙΣΟΒΙΟΥ ΠΡΟΣΟΔΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΑΚΙΝΗΤΟΥ ΑΞΙΑΣ 188.000.
Ο Α.Μ. έχει στη πλήρη κυριότητα του ένα ακίνητο αντικειμενικής αξίας 188.000 ευρώ. Το παραπάνω ακίνητο το μεταβιβάζει κατά πλήρη κυριότητα με συμβολαιογραφική πράξη στον Κ.Π. ο οποίος αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει στον Α.Μ., ως αντάλλαγμα, εφ΄ όρου ζωής το ποσό των 600 ευρώ μηνιαίως.
1. Θα δηλωθεί στο Ε9 η απόκτηση του ακινήτου από τον Κ.Π.;
2. Αποτελεί τεκμήριο για τον Κ.Π. η απόκτηση του ακινήτου με τον παραπάνω τρόπο και αν ναι για ποια αξία;
3. Ο Α.Μ. θα δηλώνει εισόδημα από την ισόβια πρόσοδο;
 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
 
Καταρχήν, πρέπει να παρατηρήσουμε επί των δεδομένων του ερωτήματος, ότι κρίσιμο σημείο είναι ο τρόπος με τον οποίο έχει συνταχθεί (αν έχει συνταχθεί) το συμβόλαιο οριστικής μεταβίβασης του ακινήτου. Πώς δηλαδή, περιγράφεται η διαδικασία αποπληρωμής του όποιου συμφωνηθέντος τιμήματος. Περαιτέρω, εφόσον τα αναφερόμενα στο ερώτημα είναι ακριβή, επισημαίνουμε τα εξής:
 
1. Σύμφωνα με τα δεδομένα, την ιδιοκτησία του ακινήτου κατά πλήρη μάλιστα κυριότητα μετά την υπογραφή του συμβολαίου κατέχει ο αγοραστής (Κ.Π.). Κατά συνέπεια θα πρέπει (εάν η συναλλαγή έλαβε χώρα μετά την 1/1/2009) να δηλώσει την απόκτηση του ακινήτου στο Ε9 που θα υποβάλει κατά το έτος 2010 (ακίνητα που υπάρχουν την 1/1/2010). Αντίστοιχα ο πωλητής (Α.Μ.) θα πρέπει να προχωρήσει στη διαγραφή του ιδίου ακινήτου με την υποβολή του δικού του Ε9. Το τίμημα ή ο οποιοσδήποτε τρόπος εξόφλησής του, δεν αναιρούν την υποχρέωση των φορολογουμένων να δηλώσουν την μεταβίβαση ή την απόκτηση του ακινήτου.
 
2. Σύμφωνα με την περίπτωση γ, του άρθρου 17 του Κ.Ν.2238/1994 η δαπάνη για την αγορά ακινήτου συνιστά κατ’ αρχήν τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Εξαίρεση αποτελεί η αγορά πρώτης κατοικίας, εφ’ όσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζονται στην περίπτωση ββ, της ιδίας παραγράφου. Περαιτέρω ως τίμημα για την αγορά του ακινήτου λαμβάνεται το μεγαλύτερο μεταξύ του αναγραφόμενου στο συμβόλαιο πώλησης και της αξίας που προκύπτει, είτε με τις διατάξεις του άρθρου 41 του Ν 1249/1982 (αντικειμενική αξία) εάν το ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή όπου ισχύει  το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, είτε του αθροίσματος του τιμήματος και της διαφοράς μεταξύ του τιμήματος ή της αξίας κατά περίπτωση, που φορολογήθηκε και της πραγματικής αξίας του ακινήτου, η οποία εξευρίσκεται σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν στη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων, εάν το ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή που δεν ισχύει το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων. Στην περίπτωση που η εξόφληση του τιμήματος γίνεται με δόσεις το ποσό της δαπάνης θα κατανεμηθεί ανάλογα με το ποσό που εξοφλείται κάθε έτος. Επισημαίνουμε ότι, για να ισχύσει η δυνατότητα αυτή, θα πρέπει στο συμβόλαιο μεταβίβασης να αναφέρονται ρητά οι χρόνοι των δόσεων και τα ποσά να καλύπτονται με γραμμάτια ή συναλλαγματικές που θα εισπράττονται μέσω Τράπεζας ή να έχουν καταγραφεί στο συμβόλαιο. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να διατηρούνται από τον αγοραστή μέχρι την διενέργεια ελέγχου των δηλώσεων του, προς απόδειξη του αληθούς της συναλλαγής και προς διευκόλυνση του για την αποφυγή τυχόν αμφισβητήσεων από τα φοροτεχνικά όργανα ελέγχου. Διαφορετικά ολόκληρη η αξία,  θα καταλογίζεται ως δαπάνη του έτους σύνταξης του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου (βλέπε, έγγραφο 1108653/2144/Α0012/2007 , ΠΟΛ.1207/9.10.1991 κλπ.). Κατά συνέπεια, η άποψή μας είναι, ότι στην σχολιαζόμενη περίπτωση , δεδομένου ότι το τελικό τίμημα δεν είναι καθορισμένο και επίσης ότι εξ αιτίας αυτού δεν υπάρχει και δυνατότητα σύνταξης πίνακα δόσεων, του οποίου το άθροισμα να υπερβαίνει την αντικειμενική αξία του ακινήτου, η αρμόδια Δ.Ο.Υ. δύναται να θεωρήσει ως τεκμήριο απόκτησης του ακινήτου την αντικειμενική αξία αυτού, κατά το έτος σύνταξης του συμβολαίου.
 
3. Για τις περιπτώσεις ισόβιας προσόδου από κληρονομιά έχει κριθεί από τη νομολογία ότι δεν συντρέχει περίπτωση υπαγωγής της στη φορολογία εισοδήματος. Συγκεκριμένα σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ 414/99 «στη Ζ’ πηγή φορολογείται και κάθε πρόσοδος, η οποία δεν μπορεί να υπαχθεί σε κάποια από τις κατονομαζόμενες στο νόμο περιπτώσεις, υπό την προϋπόθεση όμως ότι αποτελεί εισόδημα κατά την έννοια του νόμου και όχι ότι υπάγεται στο φόρο εισοδήματος κάθε προσαύξηση της περιουσίας του αποκτώντος έστω και αν αυτή δεν έχει τον κατά τα ανωτέρω χαρακτήρα του εισοδήματος, εκτός αν με ειδική διάταξη νόμου η περιουσιακή αυτή προσαύξηση λογίζεται για την υπαγωγή της στο φόρο, ως εισόδημα. Η συνιστώμενη με κληροδοσία ισόβια πρόσοδος δεν αποτελεί εισόδημα του κληροδόχου, ο οποίος δεν υπόκειται για την πρόσοδο αυτή σε φόρο εισοδήματος αλλά μόνο σε φόρο κληρονομίας» 1.
 
Ωστόσο, επειδή η περίπτωση η δική σας είναι τελείως διαφορετική και ιδιαίτερη, δεδομένου κυρίως ότι η ισόβια πρόσοδος συνίσταται ως αντάλλαγμα για την μεταβίβαση περιουσιακού στοιχείου, ο χαρακτηρισμός του εσόδου αυτού ως εισοδήματος, προκειμένου να κριθεί η υπαγωγή του ή όχι στον φόρο, δεν έχει αποσαφηνιστεί από τη Διοίκηση, ούτε έχει αποτελέσει ποτέ θέμα κρίσης των Διοικητικών Δικαστηρίων (Νομολογία). Για αυτόν τον λόγο και δεδομένης της σπανιότητας ύπαρξης ανάλογης συναλλαγής, προτείνουμε να απευθύνετε σχετικό ερώτημα στη Διεύθυνση Φορολογίας Εισοδήματος του Υπουργείου Οικονομίας Οικονομικών, εκθέτοντας τα παραπάνω στοιχεία, ώστε να πάρει θέση επί του ζητήματος η Διοίκηση.
 
 
 
 
 
1 «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 2009», ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΤ’ ΕΚΔΟΣΗ, σελίδα 1114.
 
9.7.2009