Έλεγχοι ΙΚΑ - Αρχείο εργαζομένων - Καταλογισμός ασφαλιστικών εισφορών

Αφορά έλεγχο εταιρείας από Υποκατάστημα ΙΚΑ για την περίοδο 1999-2009.
1. Υπάρχει κάποια διάταξη που να υποχρεώνει το ΙΚΑ να κάνει ελέγχους σε ποιό σύντομα χρονικά διαστήματα και όχι μετά παρέλευση 10 ετών με συνέπεια πολλά πράγματα να είναι  δύσκολα να αντικρουστούν και να δικαιολογηθούν ή να βρεθούν συμπληρωματικά στοιχεία για την άσκηση των αιτήσεων θεραπείας κατά των όποιων Π.Ε.Ε. που συντάσσονται σήμερα.
2.Υπάρχει κάποια διάταξη που να νομιμοποιεί το ΙΚΑ στην έκδοση Π.Ε.Ε. για μη παρασχεθείσα υπηρεσία; Αναλυτικότερα, εργαζόμενος σε εταιρεία ΕΠΕ εφαρμογών αυτοματισμού δεν εργάσθηκε την περίοδο από 15/05/2003- 15/09/2003 οπότε και απεχώρησε οικειοθελώς για λόγους οφειλόμενους στον ίδιο και ο οποίος δεν έχει καμιά αξίωση από την εταιρεία με την οποία και συνεργάζεται ως πελάτης αυτής γιατί μετά την αποχώρησή του άνοιξε ατομική επιχείρηση.  Ο ίδιος είναι πρόθυμος να υπογράψει ΥΔ του Ν.1599/86 και ότι άλλο χρειασθεί ακόμη και να παραστεί προσωπικά ενώπιον οιασδήποτε Αρχής. Στην ΠΕΕ αναγράφονται τα ακόλουθα : άρθρα 26 & 27 ΑΝ 1846/1951 / 13 & 14 Μ Ν. 2972/2001  / 9 παρ 6 Ν.3232/2004.
 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
 
Οι έλεγχοι των αρμοδίων οργάνων του ΙΚΑ, σε επιχειρήσεις – εργοδότες για την διαπίστωση της ορθής τήρησης των κανόνων ασφάλισης των εργαζομένων, καθώς και της εμπρόθεσμης καταβολής των εισφορών, προβλέπεται να πραγματοποιούνται εντός της δεκαετίας, από την έναρξη εργασιών της επιχείρησης, ή από το τέλος του προηγούμενου ελέγχου. Για όλο αυτό το χρονικό διάστημα ο εργοδότης οφείλει να τηρεί και να φυλάττει καταστάσεις προσωπικού και λοιπά στοιχεία των εργαζομένων (παρ.9, του άρθρου 26, του ΑΝ 1846/1951, όπως αντικαταστάθηκε με τις διατάξεις της παρ.2, του άρθρου 2, του Ν. 2556/1997). Το γεγονός ότι πολλά υποκαταστήματα του ΙΚΑ, «αφήνουν» να φθάσει στα όριά της η χρονική περίοδος της δεκαετίας, προκειμένου να ενεργήσουν του ελέγχους, οφείλεται στον τρόπο που η Διοίκησή τους οργανώνει και διαχειρίζεται τα προβλήματα που καθημερινά αντιμετωπίζει. Εξάλλου, δεν είναι η μόνη υπηρεσία του Ελληνικού Δημοσίου, που «αναγκάζεται», να καταφεύγει σε αυτήν την τακτική.
 
Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ελεγχόμενες επιχειρήσεις, κατά την άποψή μας, δεν είναι η χρονική στιγμή του ελέγχου, αλλά πώς θα αντιμετωπισθεί ο έλεγχος αυτός, στο πλαίσιο των υποχρεώσεών τους, με βάση την κείμενη νομοθεσία.
 
Συνεπώς, και στο σημείο αυτό προσεγγίζουμε την ουσία του πρώτου σκέλους του ερωτήματος, συνιστά ξεχωριστή φροντίδα του εργοδότη και πρέπει αυτός με επιμέλεια να διατηρεί  αρχείο των εργαζομένων στην επιχείρησή του. Το αρχείο αυτό σκόπιμο είναι να ενημερώνεται με κάθε έγγραφο που αφορά στην εργασιακή ζωή των μισθωτών, όλα τα χρόνια λειτουργίας της επιχείρησης και να φυλάσσεται ακόμη και μετά  την διακοπή των εργασιών της. Υπάρχει το ενδεχόμενο, να ζητήσει ένας πρώην εργαζόμενος κάποια βεβαίωση προϋπηρεσίας, ή άλλες πληροφορίες, προκειμένου να τις χρησιμοποιήσει ως δικαιολογητικό σε επόμενο εργοδότη, ή άλλη υπηρεσία. Το ενημερωμένο αρχείο θα βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση.
 
Σε εφαρμογή λοιπόν της παραπάνω πρακτικής, ο εργοδότης οφείλει να «ανοίγει» μερίδα για κάθε εργαζόμενο, με πρώτο έγγραφο την κάρτα - αναγγελία πρόσληψης του ΟΑΕΔ. Ακολουθεί η εργασιακή σύμβαση ουσιωδών όρων, σύμφωνα με το ΠΔ 156/94. Φωτοτυπίες εγγράφων για την πιστοποίηση των στοιχείων του εργαζόμενου (αστυνομική ταυτότητα, απόδοση ΑΦΜ και αρμόδια ΔΟΥ, έγγραφο έκδοσης αριθμού μητρώου ΙΚΑ, απόδοση αριθμού μητρώου κοινωνικής ασφάλισης - ΑΜΚΑ), τα οποία είναι απαραίτητα και για την συμπλήρωση εντύπων και καταστάσεων. Φωτοτυπία της σελίδας του Βιβλίου νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού (όπου έγινε η εγγραφή του μισθωτού). Υπεύθυνη δήλωση για την οικογενειακή κατάσταση του εργαζόμενου, αν υπάρχουν προστατευόμενα μέλη κ.λπ., η οποία μάλιστα πρέπει να ζητείται κάθε αρχή του έτους και για τις ανάγκες παρακράτησης του ΦΜΥ. Τυχόν βεβαιώσεις προϋπηρεσίας προηγούμενων εργοδοτών. Στη μερίδα, επίσης αρχειοθετούνται αντίγραφα των κατά καιρούς, βεβαιώσεων που ζητά ο εργαζόμενος για λήψη επιδόματος από τον ΟΑΕΔ, ή για λήψη δανείου από τράπεζα. Επιπρόσθετα, η μερίδα του εργαζόμενου πρέπει να περιέχει τυχόν παραστατικά που αφορούν ιστορικά ασθένειας, ή εργατικού ατυχήματος.
 
Τέλος, όταν για οποιονδήποτε λόγο διακοπεί η εργασιακή σχέση του με την επιχείρηση, θα πρέπει να αρχειοθετηθεί το έγγραφο της οικειοθελούς αποχώρησης, ή της καταγγελίας σύμβασής του, με βέβαιη ημερομηνία, τόσο ως προς την ουσία (ημερομηνία διακοπής), όσο και ως προς την εμπρόθεσμη κατάθεση, στην αρμόδια υπηρεσία του ΟΑΕΔ.
 
Σημειώνουμε ότι το ΙΚΑ ελέγχει ιδιαίτερα την εμπρόθεσμη κατάθεση αυτών των εγγράφων διακοπής της εργασίας του μισθωτού, γιατί όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος καταστρατηγήσεων.
 
Σε ότι αφορά το χρονικό διάστημα (κυρίως, άδεια), κατά το οποίο ένας εργαζόμενος, είναι χωρίς αποδοχές, πρέπει να επισημάνουμε ότι αυτό δεν προβλέπεται από την εργατική νομοθεσία. Αν συμφωνήσει όμως ο εργοδότης, είναι δυνατόν να υπάρξει τέτοια περίοδος (άδεια), χωρίς την υποχρέωση καταβολής αποδοχών. Θα μπορούσαμε λοιπόν να ισχυρισθούμε (και κατά την γνώμη μας, είναι σωστό), ότι αφού δεν υπάρχει παροχή έμμισθης εργασίας, δεν υπάρχουν αποδοχές και συνεπώς δεν υφίσταται υποχρέωση υπολογισμού εισφορών.
 
Ωστόσο, θα πρέπει όλα αυτά να πιστοποιούνται με βέβαιες ημερομηνίες και με την ανάλογη τυπική διαδικασία. Δηλαδή, να προηγηθεί αίτηση του εργαζόμενου, ο οποίος θα ζητά την άδεια άνευ αποδοχών, θα προσδιορίζεται το χρονικό διάστημα της απουσίας του και θα αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους ζητείται η άδεια (όχι αόριστα: «για προσωπικούς λόγους» κ.λπ.). Για παράδειγμα, εργαζόμενος ζητά άδεια χωρίς αποδοχές, ενός μήνα γιατί θα ταξιδεύσει στο εξωτερικό. Είναι απαραίτητο, ο εργοδότης, χορηγώντας την άδεια αυτή να ζητήσει και σχετικά δικαιολογητικά (εισιτήρια, προσκλήσεις, βεβαίωση συμμετοχής σε εξετάσεις κ.λπ.), από τον εργαζόμενο, που να αποδεικνύουν την χρήση της άδειας αυτής, ώστε ο έλεγχος του ΙΚΑ να μην αμφισβητήσει την (πράγματι) μη καταβολή μισθού και συνεπώς την μη οφειλή ασφαλιστικών εισφορών.
 
Είναι σαφές, ότι εκ των υστέρων προσπάθεια θεραπείας του ζητήματος με υπεύθυνες δηλώσεις του μισθωτού (αλλά και με προσωπική παράσταση και παραδοχή), δεν αποτελούν λύσεις. Κυρίως, όταν έχει περάσει ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα (από το 2003).
 
Τέλος, οι διατάξεις που αναφέρει ο ελεγκτής στην Πράξη Επιβολής Εισφορών (ΠΕΕ), είναι σωστές και αναφέρονται στον υπόχρεο των εισφορών και τον τρόπο καταβολής αυτών, καθώς και στην προθεσμία καταβολής, αλλά και στις κυρώσεις, λόγω εκπρόθεσμης καταβολής.
 
Σε κάθε περίπτωση, αναφορικά με τα ιδιαίτερα θέματα που προκύπτουν κατά τη χορήγηση άδειας άνευ αποδοχών, παρακαλούμε να ανατρέξετε σε σχετική δημοσίευση του κ. Ραπανάκη, στο περιοδικό ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ, στην ακόλουθη δ/νση: http://www.epixeirisi.gr/?pgtp=1&aid=1214905848
 
26.6.2009