Φήμη - Πελατεία επιχειρησης

Για τη μεταβίβαση - μετατροπή μιας εταιρείας πώς υπολογίζεται η «φήμη και η πελατεία»; Υπάρχουν διαφοροποιήσεις για ΟΕ, ΕΠΕ, ΑΕ στον υπολογισμό; Συνυπολογίζονται όλα τα χρόνια δράσης της εταιρείας με την τρέχουσα μορφή ή και με παλαιότερες;
 
Απάντηση
 
Η φήμη και πελατεία μιας επιχείρησης σχηματίζεται από άυλα πάγια περιουσιακά στοιχεία, δηλαδή, στοιχεία που στερούνται υλικής υπόστασης και τα οποία χρησιμοποιούνται από την επιχείρηση προκειμένου να δημιουργηθούν έσοδα, για χρονικό διάστημα που συνήθως, υπερβαίνει το έτος.
 
Σύμφωνα με τις διατάξεις της περ. α΄ της παρ.1 του άρθρου 13 του Ν 2238/1994 (ΚΦΕ) φορολογείται αυτοτελώς λογιζόμενο ως εισόδημα με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%) κάθε κέρδος ή ωφέλεια που προέρχεται από τη μεταβίβαση ολόκληρης της επιχείρησης με τα άυλα στοιχεία αυτής ( όπως αέρας, επωνυμία, σήμα, προνόμια).
 
Με βάση τις διευκρινίσεις που δόθηκαν από την Διοίκηση (Έγγραφο με αριθμ. Πρωτ.1052699/1082/Α0012/30-5-2003),ο φόρος υπεραξίας της περ. α΄, της παρ. 1 του άρθρου 13 του Ν 2238/1994, υπολογίζεται και σε περιπτώσεις που συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
 
1. επιχείρηση πρόκειται να   κάνει    έναρξη    εργασιών   σε χώρο που λειτουργούσε πριν άλλη επιχείρηση, με το ίδιο αντικείμενο δραστηριότητας
2. η προηγούμενη επιχείρηση έχει κάνει διακοπή εργασιών, και
3. το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της διακοπής των εργασιών της «παλιάς» επιχείρησης και της έναρξης της νέας, είναι μικρότερο ή ίσο των έξι μηνών.
 
Αντίθετα, όπως έχει γίνει δεκτό από τη Διοίκηση, δεν τίθεται θέμα εφαρμογής των διατάξεων της περ. α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 13 του Ν 2238/94 εφόσον:
 
α) Η επιχείρηση που ασκούσε το ίδιο επάγγελμα προηγουμένως στο χώρο αυτό, δεν διέκοψε τις εργασίες της αλλά τις μετέφερε αλλού σε άλλη διεύθυνση και
 
β) η διακοπή εργασιών της επιχείρησης έγινε με απόφαση δικαστηρίου (έξωση), ή με απόφαση άλλων αρμοδίων οργάνων (π.χ. Νομαρχίας, Αγορανομίας κ.λπ.).
 
Τα θέματα αυτά όμως είναι πραγματικά και αρμόδιος να κρίνει εάν υποκρύπτεται μεταβίβαση επιχείρησης είναι ο προϊστάμενος της ΔΟΥ της φορολογίας εισοδήματος της επιχείρησης.
 
Στην περίπτωση, λοιπόν, που υπάρχει διακοπή εργασιών της εμπορικής επιχείρησης με τις ανωτέρω προϋποθέσεις, οφείλεται φόρος υπεραξίας από την ίδια για τη μεταβίβαση ολόκληρης της επιχείρησης. Δεν γίνεται, δηλαδή, διαχωρισμός της άυλης αξίας (φήμη - πελατεία) από τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης.
 
Η παραπάνω μεταβίβαση με επαχθή αιτία πραγματοποιείται με την υποβολή σχετικής δήλωσης προς την ΔΟΥ της έδρας της επιχείρησης που μεταβιβάζεται, κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις της παρ. α΄ του άρθρου 13 του Ν 2238/1994. Με την υποβολή της δήλωσης αυτής καταβάλλεται από τον δικαιούχο του κέρδους και της ωφέλειας εφ’ άπαξ και το ποσό του αναλογούντος φόρου (20%X [Ωφέλεια από τη μεταβίβαση]). Σε περίπτωση μη υποβολής της δήλωσης αυτής από τον υπόχρεο (πωλητή), το πρόσωπο που αποκτά το περιουσιακό στοιχείο (αγοραστής) είναι αλληλεγγύως και εις ολόκληρον συνυπεύθυνο για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται.
 
Ο υπολογισμός της ελάχιστης αξίας μεταβίβασης της επιχείρησης γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 13 του ΚΦΕ. Σχετικές οδηγίες έχουν δοθεί με τις ΠΟΛ 1053/1-4-2003 (Προσδιορισμός της φορολογητέας αξίας κατά την μεταβίβαση με επαχθή αιτία ολόκληρης επιχείρησης, εταιρικών μεριδίων ή μερίδων, ποσοστών συμμετοχής, καθώς και μετοχών μη εισηγμένων στο Χ.Α.) και 1055/1-4-2003 (Προσδιορισμός της φορολογητέας αξίας ολόκληρης επιχείρησης, μερίδων ή μεριδίων και μη εισηγμένων στο Χ.Α. μετοχών, αιτία θανάτου, δωρεάς ή γονικής παροχής). Να σημειώσουμε, ότι η έκδοση των ανωτέρω ΠΟΛ, προηγήθηκε των διατάξεων του άρθρου 13, οι οποίες εν συνεχεία, σε ότι αφορά την ΕΠΕ και την ΑΕ, ενσωματώθηκαν σε αυτό, με το άρθρο 11 του Ν.3522/2006.
 
Το ελάχιστο ποσό υπεραξίας από τη μεταβίβαση επιχείρησης προκύπτει, αν από την ελάχιστη αξία μεταβίβασης αφαιρεθεί το κόστος απόκτησης, όπως τα ποσά αυτά προσδιορίζονται αναλυτικά στις ως άνω ΠΟΛ.
 
Η ελάχιστη αξία της μεταβίβασης είναι δηλαδή το άθροισμα της άυλης αξίας και της καθαρής θέσης της επιχείρησης. Για τον υπολογισμό της άυλης αξίας των επιχειρήσεων που τηρούν βιβλία Α, Β και Γ κατηγορίας ή όταν δεν τηρούν βιβλία, λαμβάνονται πάντα υπόψη τα πέντε (5) τελευταία έτη πριν από τη μεταβίβαση. Εάν τα έτη λειτουργίας της επιχείρησης είναι λιγότερα από πέντε, λαμβάνονται υπόψη αυτά τα έτη, που λειτούργησε η επιχείρηση.
 
Συνεπώς, για τον προσδιορισμό της ωφέλειας που προκύπτει από την μεταβίβαση μεριδίων ημεδαπής ΕΠΕ, έχουμε εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 1, του άρθρου 13 του ΚΦΕ. Για τον προσδιορισμό της πραγματικής αξίας των μετοχών, ημεδαπής ΑΕ, που μεταβιβάζονται, έχουμε την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 2 του ίδιου ως άνω άρθρου. Να σημειώσουμε ότι ο συντελεστής φορολογίας που εφαρμόζεται στην περίπτωση αυτή (της ΑΕ), είναι 5% επί της αξίας μεταβίβασης και όχι επί της υπεραξίας. Στη συνέχεια, για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας, κατά την μεταβίβαση ατομικής επιχείρησης, ή εταιρικών μερίδων και ποσοστών συμμετοχής ΟΕ, ΕΕ κ.λπ προσωπικών εταιρειών (άρθρου 2, παρ.4 του ΚΦΕ), έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της ΠΟΛ 1053/2003.
 
Περαιτέρω, από τη δικαστηριακή νομολογία, έχει γίνει δεκτό ότι όταν υφίσταται μετατροπή ΕΠΕ σε ΑΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 67 του ΚΝ 2190/1920, δεν επέρχεται κατάλυση του νομικού προσώπου της πρώτης και ίδρυση νέου νομικού προσώπου, αλλά μεταβάλλεται απλώς ο νομικός τύπος της υφιστάμενης εταιρείας σε ανώνυμη, χωρίς να μεσολαβήσει λύση και εκκαθάριση της παλαιάς εταιρείας και συνεπώς δεν υπάρχει υποχρέωση σύνταξης ισολογισμού από τη μετατρεπόμενη ΕΠΕ, κατά το χρόνο της μετατροπής και κατ’ επέκταση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου μέχρι το χρόνο ολοκλήρωσης της μετατροπής. Ο ισολογισμός που θα συνταχθεί στο τέλος της διαχειριστικής περιόδου από την προελθούσα από την μετατροπή ΑΕ περιλαμβάνει το αποτέλεσμα των πράξεων που διενεργήθηκαν από την ΑΕ και την ΕΠΕ και η φορολογία του συνολικού εισοδήματος, στο οποίο περιλαμβάνεται και η υπεραξία που προέκυψε κατά το χρόνο της μετατροπής, θα γίνει στο όνομα της ανώνυμης εταιρείας στο τέλος της διαχειριστικής χρήσης με τη δήλωση φόρου εισοδήματος που θα υποβάλλει αυτή.
 
Τέλος, με το υπ’ αριθμ. Πρωτ. 1052699/1082/Α0012/30-5-2003, Έγγραφο του ΥπΟικ, καθώς και με την ΠΟΛ 1145/31-10-2003, δόθηκαν διευκρινίσεις σχετικά με την επιβολή φόρου υπεραξίας σε ορισμένες περιπτώσεις:
 
1) Στην περίπτωση που στο χώρο λειτουργούσε ατομική επιχείρηση και ιδρύεται και λειτουργεί εταιρεία στην οποία μετέχει και ο φορέας της ατομικής επιχείρησης, από το συνολικό ποσό της υπεραξίας που προκύπτει με βάση τα δεδομένα της ατομικής επιχείρησης δε λαμβάνεται υπόψη το ποσό που αντιστοιχεί στο ποσοστό συμμετοχής του φορέα της ατομικής επιχείρησης στην εταιρεία που συστήθηκε.
 
2) Σε περίπτωση λύσης εταιρείας και άσκησης στον ίδιο χώρο ατομικής επιχείρησης από μέλος αυτής, δεν υπολογίζεται υπεραξία μόνο για το ποσοστό της συμμετοχής του μέλους αυτού στη λυθείσα εταιρεία.
 
3) Δε τίθεται θέμα εφαρμογής υπεραξίας στην περίπτωση διακοπής ατομικής επιχείρησης και ίδρυσης στη θέση αυτής μονοπρόσωπης ΕΠΕ από το ίδιο πρόσωπο.
 
4) Στις περιπτώσεις διάλυσης ατομικών επιχειρήσεων ή εταιρειών και λειτουργίας στην ίδια διεύθυνση με το ίδιο αντικείμενο επιχειρήσεων υπό νέα μορφή, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των ΠΟΛ 1053/1.4.2003 και ΠΟΛ 1055/1.4.2003, όσον αφορά τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των μεταβιβαζόμενων ή κληρονομιαίων – δωρούμενων μερίδων ή μεριδίων αντίστοιχα, προκειμένου να επιβληθεί ο οικείος φόρος 1,2 % και 2,4% κατά τη μεταβίβαση αυτών με επαχθή αιτία σε συγγενείς Α΄ και Β’ κατηγορίας.
 
(Παραδείγματα σχετικά με μεταβιβάσεις ατομικών επιχειρήσεων, μεριδίων ΕΠΕ, εταιρικών μερίδων ΟΕ ή ΕΕ, καθώς και μετοχών ΑΕ - μη εισηγμένων - θα αναζητήσετε, τόσο στο περιοδικό «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ» -  απαντήσεις σε ερωτήματα αναγνωστών  -  όσο και στο site του περιοδικού , στην ενότητα  «ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ»).
 
22.9.2008