Ατομική επιχείρηση απασχολεί τη σύζυγο ως υπάλληλο γραφείου, χωρίς να έχει κάνει αναγγελία πρόσληψης και χωρίς να έχει ασφαλίσει τη σύζυγο. Η σύζυγος έχει όμως κατά περιόδους ευκαιριακή απασχόληση ως μισθωτή σε άλλες επιχειρήσεις και από τις οποίες λαμβάνει κάποια ελάχιστα ένσημα μέσα στο έτος. 1) Σε έλεγχο από το ΙΚΑ ή ΣΕΠΕ κινδυνεύει ο επαγγελματίας (ο σύζυγος) με πρόστιμο για ανασφάλιστη εργασία 10.500,00 ευρώ; 2) Τι εννοεί η παράγραφος 1 του άρθρου 1 του νόμου 1759/1988;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Σύμφωνα με το άρθρο 1, της παραγράφου 1, του νόμου 1759/1988, υπάγονται σε ασφάλιση του ΙΚΑ -ΕΤΑΜ, τα πρόσωπα που παρέχουν εργασία εντός των ορίων της χώρας, κατά κύριο επάγγελμα, σε εργοδότες με τους οποίους είναι σύζυγοι, ή συγγενείς πρώτου και δευτέρου βαθμού συγγένειας, εφόσον για την εργασία τους αυτή δεν υπάγονται υποχρεωτικά ή προαιρετικά στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την υπάρχουσα νομολογία (ΣτΕ 749/1966, αλλά και Εφετείο Αθηνών, Απόφαση: 3435/1975), η εργασία που παρέχεται σε συγγενικά πρόσωπα, κυρίως από ηθική υποχρέωση και χωρίς αμοιβή, δεν θεωρείται εξαρτημένη εργασία και συνεπώς δεν είναι ασφαλιστέα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Σημειώνεται ότι με βάση τα ισχύοντα, ως εξαρτημένη εργασία, χαρακτηρίζεται αυτή κατά την οποία, ο εργαζόμενος ευρίσκεται υπό τις εντολές και την καθοδήγηση του εργοδότη, ο οποίος καθορίζει τον τόπο εκτέλεσης της εργασίας, καθώς και τον χρόνο απασχόλησής του, στο πλαίσιο των προβλεπομένων, στον τομέα αυτόν, από την Εργατική Νομοθεσία. Υπογραμμίζεται ότι κατά την ίδια έννοια, δεν θεωρείται ασφαλιστέα εργασία στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, η προσφορά υπηρεσιών για φιλανθρωπικούς ή επιστημονικούς- ερευνητικούς σκοπούς.
Με βάση τα ανωτέρω, λοιπόν, θα πρέπει στην προκειμένη περίπτωση να εξεταστεί αν:
α) η εργασία της συζύγου στην επιχείρηση αποτελεί την κύρια δραστηριότητά της και
β) για την εργασία αυτή που προσφέρει είναι ασφαλισμένη σε κάποιο άλλο φορέα κυρίας ασφάλισης (πλην του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ).
Αν ισχύει η περ. α και δεν ισχύει η περ. β, τότε η σύζυγος θα πρέπει να ασφαλιστεί κανονικά στον ασφαλιστικό φορέα ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, ακολουθώντας τις διαδικασίες που απαιτούνται για την πρόσληψη (απογραφή σε ΙΚΑ-ΕΤΑΜ του εργοδότη, αν απασχολείται για πρώτη φορά εργαζόμενος στην επιχείρησή του, δήλωση αναγγελίας πρόσληψης στον ΟΑΕΔ, υποβολή αρχικού ή συμπληρωματικού πίνακα στο ΣΕΠΕ, κατά περίπτωση, κ.λπ.).
Στην περίπτωση που η εργασία της συζύγου αποτελεί δευτερεύουσα δραστηριότητα χωρίς αμοιβή, τότε δεν υφίσταται η υποχρέωση για ασφάλιση στο ΙΚΑ – ΕΤΑΜ. Ωστόσο, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα, δεδομένου ότι σε περίπτωση επιτόπιου ελέγχου, τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, θα εξετάσουν τα πραγματικά περιστατικά για το αν υπάρχει πράγματι υποχρέωση ασφάλισης, αναζητώντας όλα εκείνα τα στοιχεία που τεκμηριώνουν τον προσωρινό και ευκαιριακό χαρακτήρα της απασχόλησης της συζύγου. Κατά τη γνώμη μας, η προσωρινή εργασία της συζύγου σε άλλους εργοδότες δεν προσδίδει το χαρακτήρα της κύριας απασχόλησης και συνεπώς είναι αμφίβολο κατά πόσο η εργασία που παρέχεται στην επιχείρηση του συζύγου μπορεί να θεωρηθεί προσωρινή ή ευκαιριακή ή ότι ασκείται χωρίς αμοιβής από ηθική υποχρέωση (βλ. ανωτέρω).