Παρακαλώ να μου απαντήσετε στο πιο κάτω ερώτημα, το οποίο αφορά στην αμοιβή των συμβολαιογράφων: Ποία ποσά από αυτά που αναφέρονται στο συμβόλαιο, υπάγονται στο ΦΠΑ και ποία στη φορολογία εισοδήματος; Επίσης πώς καταχωρίζονται στο βιβλίο εσόδων τα εισπραττόμενα ποσά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1, του άρθρου 19, του Κώδικα ΦΠΑ (Ν. 2859/2000), στην παροχή υπηρεσιών, στην οποία εντάσσεται πλέον και η παροχή υπηρεσιών του συμβολαιογράφου, ως φορολογητέα αξία για τον ΦΠΑ, θεωρείται το ποσό της αντιπαροχής που λαμβάνει ή θα λάβει ο συγκεκριμένος ελεύθερος επαγγελματίας (υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών, πλέον κατά τον ΚΦΑΣ), από τον λήπτη των υπηρεσιών (πελάτης), προσαυξημένο με οποιαδήποτε παροχή συνδεόμενη άμεσα με αυτήν. Μάλιστα στην περίπτωση β, του ως άνω άρθρου ορίζεται σαφώς, ότι στη φορολογητέα αξία περιλαμβάνονται οι κάθε είδους φόροι, τα δικαιώματα, οι εισφορές, τα τέλη υπέρ του Δημοσίου ή τρίτων και τα τέλη χαρτοσήμου, με εξαίρεση τον φόρο του παρόντος νόμου (εννοεί τον ΦΠΑ. Βλέπε και Πολ. 1118/2010).
Ωστόσο, στην περίπτωση γ, της παραγράφου 5, του ίδιου άρθρου διευκρινίζεται, ότι στη φορολογητέα αξία δεν περιλαμβάνονται τα ποσά που λαμβάνει ο υποκείμενος στον φόρο (δηλαδή, στην προκειμένη περίπτωση ο συμβολαιογράφος), από τον πελάτη – λήπτη των υπηρεσιών του και τα οποία αφορούν την κάλυψη δαπανών που πραγματοποιούνται για λογαριασμό του λήπτη (πελάτη) , εφόσον τα σχετικά παραστατικά από τα οποία προκύπτει το πραγματικό ποσό των δαπανών έχουν εκδοθεί στο όνομά του (δηλαδή του πελάτη).
Συνεπώς, στην περίπτωση της φορολογητέας αξίας για τις ανάγκες του ΦΠΑ, σε σχέση με τον συμβολαιογράφο, αυτή διαμορφώνεται ως το συνολικό ποσό, τόσο της αμοιβής όσο και των δικαιωμάτων (πάγιων και αναλογικών) που καταβάλλονται από τον πελάτη – λήπτη των υπηρεσιών σε αυτόν και τα οποία αποτελούν την αντιπαροχή για τις υπηρεσίες που έχουν παρασχεθεί.
Οίκοθεν νοείται, ότι δεν περιλαμβάνονται στη φορολογητέα αξία και συνεπώς, δεν επιβαρύνονται με Φ.Π.Α. τα τέλη και δικαιώματα υπέρ του Δημοσίου ή τρίτων ( όπως είναι τα τέλη χαρτοσήμου, τα δικαιώματα Ταμείου Νομικών, ΤΑΣ, τα μεγαρόσημα κ.λπ.), τα οποία, βάσει του νόμου, επιβαρύνουν τους αντισυμβαλλόμενους, ακόμη και στην περίπτωση που εισπράττονται από τους συμβολαιογράφους για να καταβληθούν για λογαριασμό των αντισυμβαλλομένων, με την προϋπόθεση ότι τα στοιχεία εκδίδονται στο όνομα του αντισυμβαλλομένου προσώπου με τον συμβολαιογράφο και ο συμβολαιογράφος εμφανίζει τα εν λόγω ποσά σε ιδιαίτερη στήλη του απλογραφικού βιβλίου ή σε ιδιαίτερο λογαριασμό, αν τηρούνται διπλογραφικά βιβλία: «έξοδα για λογαριασμό τρίτων». Είναι προφανές, ότι η εν λόγω καταχώριση στα βιβλία γίνεται για πληροφοριακούς λόγους, μιας και τα ποσά αυτά δεν λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό του καθαρού εισοδήματος του συμβολαιογράφου.
Στο τηρούμενο, λοιπόν, από τους συμβολαιογράφους απλογραφικό βιβλίο (εσόδων – εξόδων) και ειδικότερα στο σκέλος των εσόδων, καταχωρίζεται μόνο η καθαρή αμοιβή, όπως αυτή αναγράφεται στα εκδιδόμενα φορολογικά στοιχεία (αποδείξεις ή τιμολόγια) ή στα συμβόλαια που συντάσσονται (βάσει των διατάξεων της παρ. 5 του άρθρου 7, του ΚΦΑΣ) και ο αναλογών ΦΠΑ σε χωριστή στήλη (παρ. 17, του άρθρου 4, του ΚΦΑΣ).
Αντιθέτως, στα τηρούμενα από τον πελάτη – υπόχρεο απεικόνισης συναλλαγών βιβλία, καταχωρίζεται ως δαπάνη το συνολικό ποσό που καταβάλλει ο υπόχρεος αυτός, όπως αναγράφεται στο εκδιδόμενο φορολογικό στοιχείο, δηλαδή τόσο το ποσό, όσο και τα δικαιώματα υπέρ του Ταμείου Νομικών και του ΤΑΣ.
Να συμπληρώσουμε ότι, στις συγκεντρωτικές καταστάσεις πελατών που υποβάλλουν οι συμβολαιογράφοι και στις συγκεντρωτικές καταστάσεις προμηθευτών που αντίστοιχα, υποβάλλουν οι υπόχρεοι πελάτες τους, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 του ΚΦΑΣ καταχωρίζεται ως έσοδο (από την πλευρά του συμβολαιογράφου) και ως δαπάνη (από την πλευρά του πελάτη τους), το πιο πάνω ποσό.
Σχετικά με το εισπραττόμενο μέρισμα, το οποίο έχει τα χαρακτηριστικά του εσόδου για τον συμβολαιογράφο, θα μεταφερθεί στο έντυπο Ε3, στον κωδικό 278 λοιπά έσοδα ελευθέρων και αφού πάρει μέρος στην διαμόρφωση του καθαρού εισοδήματος, θα ενημερωθεί η φορολογική δήλωση (Ε1).
Ο συμβολαιογράφος, αλλά και γενικότερα ο ελεύθερος επαγγελματίας, ο οποίος καταβάλλει μόνος του τις ασφαλιστικές του εισφορές στους αντίστοιχους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, λαμβάνει κατά την πληρωμής τους σχετικό γραμμάτιο ή απόδειξη είσπραξης. Τα ποσά αυτά, βάσει των παραπάνω δικαιολογητικών, καταχωρίζονται στο απλογραφικό βιβλίο, ως δαπάνες χωρίς δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ και συνεπώς λαμβάνουν μέρος στον καθορισμό του φορολογητέου κέρδους (υποπερ. εε, της περ. α, της παρ. 1, του άρθρου 31, του ΚΦΕ, βλ. και Πολ. 1095/2013).