Έχω ΟΕ με τρεις εταίρους και ίδιο ποσοστό συμμετοχής στην εταιρεία. Ο ένας από τους τρεις πεθαίνει το Νοέμβριο του 2012.
1. Ο γιος του που είναι κληρονόμος δεν δίνει σημεία ζωής, ενώ μέχρι και σήμερα είναι στο εξωτερικό.
2. Στο καταστατικό της ΟΕ που έγινε περίπου το 1992 δεν υπάρχει όρος που να προβλέπει τι γίνεται σε περίπτωση θανάτου. Τα ερωτήματα μου είναι τι κάνω σε αυτήν την περίπτωση; Πώς θα υποβληθούν οι δηλώσεις εισοδήματος; Με τους τρεις εταίρους ή με τους δυο; Οι άλλοι δυο εταίροι μπορούν να συνεχίσουν τις εργασίες της ΟΕ ή πρέπει να διαλυθεί η ΟΕ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Όπως είναι γνωστό, για την προσωπική εταιρεία, άρα και για την Ομόρρυθμη Εταιρεία (ΟΕ), εφαρμόζονται οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα (άρθρα 741 έως 784). Περαιτέρω, με τον πρόσφατο νόμο 4072/2012 (Μέρος Έβδομο, άρθρα 249 έως 270, ισχύς από 11.4.2012 *), καθορίστηκε για πρώτη φορά, το πλαίσιο της νομικής προσωπικότητας της ΟΕ, ενώ ρυθμίστηκαν και διάφορα άλλα θέματα (δημοσιότητα, εταιρική επωνυμία κ.λπ.). Ωστόσο, σύμφωνα με την παρ. 2, του άρθρου 249 του ως άνω νόμου, «εφόσον δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση στο παρόν κεφάλαιο (σ.σ.: εννοεί το Α’ Κεφάλαιο περί ΟΕ), εφαρμόζονται οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την εταιρεία, με εξαίρεση τις διατάξεις των άρθρων 758 και 761 του ΑΚ». Συνεπώς, οι διατάξεις του ΑΚ εξακολουθούν να ισχύουν, εκτός αν τα θέματα που αφορούν, ρυθμίζονται διαφορετικά από τον Ν. 4072/2012.
Ύστερα από την παραπάνω διευκρίνιση, αναφέρουμε το άρθρο 773 του ΑΚ: «Η εταιρεία λύεται με τον θάνατο ενός από τους εταίρους. Μπορεί όμως να συμφωνηθεί ότι η εταιρεία θα συνεχιστεί είτε μεταξύ των λοιπών εταίρων, είτε μεταξύ αυτών και των κληρονόμων εκείνου που πέθανε». Με τις νέες διατάξεις του άρθρου 260, του Ν 4072/2012 αναφορικά με αυτό το θέμα, ο θάνατος ενός εταίρου συνιστά γεγονός που επιφέρει την έξοδο του από την εταιρεία, εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στην εταιρική σύμβαση. Επιπλέον, σύμφωνα με το προηγούμενο άρθρο 259 του ίδιου νόμου, η αναγκαστική έξοδος ενός εταίρου, λόγω θανάτου, από την προσωπική εταιρεία, δεν συνιστά αυτόματα και τη λύση αυτής, με την προϋπόθεση διαφορετικής αντιμετώπισης από τα οριζόμενα στο εταιρικό καταστατικό. Στη συνέχεια, βάσει, του άρθρου 265, ως άνω, η προσωπική εταιρεία μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται και από τους κληρονόμους του εταίρου που απεβίωσε, εφόσον οι υπόλοιποι εταίροι συναινούν σε αυτή την επιλογή.
Επομένως, στην προκειμένη περίπτωση του ερωτήματος, θεωρούμε ότι οι δύο εταίροι μπορούν να συνεχίσουν τις εργασίες, την εκπροσώπηση και τη διαχείριση της ΟΕ (όπως λ.χ. την πραγματοποίηση εμπορικών πράξεων, την υποβολή φορολογικών δηλώσεων, την είσπραξη απαιτήσεων της εταιρείας κ.λπ.) και χωρίς την συμβολή του κληρονόμου. Σημειώνεται πάντως, ότι χωρίς την συγκατάθεσή του τελευταίου δεν μπορούν να ληφθούν εταιρικές αποφάσεις όπως λ.χ. τροποποίηση του καταστατικού της ΟΕ (βλ. άρθρο 253), εφόσον για την εγκυρότητά τους απαιτείται η συμφωνία όλων των εταίρων. Τέλος, εφιστούμε την προσοχή σας και στο άρθρο 261 του εν λόγω νόμου σχετικά με την εκούσια έξοδο εταίρου.
Ως προς το ζήτημα των φορολογικών υποχρεώσεων της εταιρείας (αλλά και των εταίρων), επισημαίνονται τα παρακάτω:
1. Η εταιρεία υποχρεώνεται σε υποβολή δήλωσης μεταβολής στο τμήμα Μητρώου της ΔΟΥ φορολογίας της (άρθρο 36, παρ. 1, του Ν. 2859/2000)
2. Δεν απαιτείται υποβολή δήλωσης φόρου υπεραξίας, από μεταβίβαση εταιρικού μεριδίου, ως προς τον κληρονόμο, αφού στην ουσία δεν υφίσταται εξαγορά. Εξάλλου, η αιτία θανάτου μεταβίβαση για τον κληρονόμο, θα συμπεριληφθεί στη δήλωση του φόρου κληρονομιάς που θα πρέπει να υποβάλει.
3. Με την προϋπόθεση ότι έχει ενημερωθεί η Υπηρεσία ΓΕΜΗ (παλαιότερα ήταν το Πρωτοδικείο) για την μεταβολή αυτή και έχει τροποποιηθεί το καταστατικό της εταιρείας, για την διαχειριστική χρήση 2012 θα υποβληθεί η φορολογική δήλωση (Ε5) με επιμερισμό επιχειρηματικής αμοιβής και στον κληρονόμο, ο οποίος καθίσταται ομόρρυθμος εταίρος και είχε την ιδιότητα αυτή την 31/12/12. Ο αποθανών εταίρος, πριν την 31/12, δεν θεωρείται ότι αποκτά επιχειρηματική αμοιβή. (Βλέπε και απάντηση που είχε δοθεί σε ανάλογο ερώτημα συνδρομητή, που περιλαμβάνεται στις «ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ 2010», σελίδα 102).
* Ο παρών νόμος εφαρμόζεται και στις εταιρείες, οι οποίες κατά την έναρξη της ισχύος του δεν τελούν σε εκκαθάριση ή σε πτώχευση. Επίσης, από την έναρξη ισχύος του παρόντος καταργούνται οι διατάξεις των άρθρων 18 - 28, 38, 39, 47 - 50 και 64 του Εμπορικού Νόμου.