Θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: Θέλουν δύο άνθρωποι να συνεργαστούν και να ιδρύσουν μια επιχείρηση, όμως δεν ξέρουν ποια μορφή εταιρείας να συστήσουν. Ο.Ε, Ε.Ε. ή Α.Ε.; Με ποια κριτήρια θα τους συμβουλεύσει ένας λογιστής, ώστε να πάρουν την τελική απόφαση; Ποια στοιχεία παίζουν ρόλο; Η φορολογία, οι ευθύνες, το ύψος του κεφαλαίου που διαθέτουν, το μέγεθος της επιχείρησης;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Αρχικά, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε την διάκριση των εταιρειών σε δύο κατηγορίες: Ήτοι, πρώτον, με βάση την κεφαλαιακή τους συγκρότηση και δεύτερον, σε σχέση με το μέγεθος της ευθύνης των εταίρων, σε ότι αφορά τις υποχρεώσεις του νομικού προσώπου. Έτσι, έχουμε τις ονομαζόμενες κεφαλαιουχικές εταιρείες, σε αντιδιαστολή με τις προσωπικές εταιρείες. Στις κεφαλαιουχικές εταιρείες εντάσσονται η ανώνυμη εταιρεία (ΑΕ), η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ) και η προσφάτως εμφανιζόμενη στον εταιρικό χώρο ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία (ΙΚΕ), η οποία διέπεται από τις διατάξεις του Ν.4072/2012, άρθρο 43 έως και 120, και ,όχι αδικαιολόγητα, θεωρείται «ανταγωνιστής» της ΕΠΕ, αφού κατά το μεγαλύτερο μέρος των εταιρικών διαδικασιών ομοιάζει ή παραπέμπει στις διατάξεις του Ν. 3190/55 (περί ΕΠΕ). Στις κεφαλαιουχικές εταιρείες, κυρίαρχο ρόλο παίζει το κεφάλαιο, οπότε οι εταίροι, ή οι μέτοχοι δεν διακινδυνεύουν την προσωπική τους περιουσία, στην περίπτωση που η εταιρεία αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Βασικό λοιπόν, στοιχείο είναι η συγκέντρωση κεφαλαίου και όχι η προσωπική ευθύνη των συμμετεχόντων. Αυτό συνιστά ένα από τα πρώτα χαρακτηριστικά που πρέπει να αναλυθούν, ώστε να σχηματίσουν άποψη οι ενδιαφερόμενοι στη σύσταση εταιρικής επιχείρησης.
Αντιθέτως, στις προσωπικές εταιρείες και ανάλογα βέβαια με την ιδιαίτερη νομική τους φυσιογνωμία (ομόρρυθμες ή ετερόρρυθμες), οι εταίροι, κυρίως δε οι ομόρρυθμοι, έχουν προσωπική, απεριόριστη και αλληλέγγυα ευθύνη για τις πράξεις και τις συναλλαγές της εταιρείας. Συνεπώς, εδώ θα πρέπει να επικεντρώσουμε στο προσωπικό στοιχείο και στην προσωπική ευθύνη και όχι στην κεφαλαιακή συγκέντρωση. Σαφώς πρέπει να εξηγηθεί στους μέλλοντες και επίδοξους εταίρους ότι η σύσταση προσωπικής εταιρείας θέτει σε ενδεχόμενο κίνδυνο την ατομική τους περιουσία, η οποία θα «κληθεί» να καλύψει τυχόν υποχρεώσεις της εταιρείας , αν τα υφιστάμενα κεφάλαιά της δεν επαρκούν. Ωστόσο, υπάρχει η επιλογή της ιδιότητας του ετερόρρυθμου εταίρου (σε ετερόρρυθμη εταιρεία), ο οποίος χαρακτηριζόμενος ως επενδυτής, έχει ευθύνη μέχρι του ποσού της εισφοράς του και όχι για υποχρεώσεις της εταιρείας που υπερβαίνουν τα όρια αυτά.
Σκόπιμο είναι να επισημάνουμε, σε αυτό το σημείο, τα χαρακτηριστικά της νέας εταιρικής μορφής, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, δηλαδή της ΙΚΕ, επειδή προκύπτει μια ενδιάμεση κατάσταση εταιρικής δράσης, η οποία κατά την γνώμη μας, είναι οπωσδήποτε ελκυστική. Υπογραμμίζουμε πάντως, ότι δεν είναι στην πρόθεσή μας να προτείνουμε το νέο αυτό εταιρικό σχήμα, αλλά απλώς να παραθέσουμε τα χαρακτηριστικά του.
Η ΙΚΕ έχει νομική προσωπικότητα (άρθρο 43, Ν.4072/2012) και πάντα εταιρική ιδιότητα, κατά το τυπικό κριτήριο, ασχέτως αν ο σκοπός είναι ή όχι εμπορικός. Ακολούθως, οι εταίροι δεν ευθύνονται για τα χρέη της εταιρείας. Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 43 του Ν. 4072/2012, όπου προβλέπονται εγγυητικές εισφορές. Η ΙΚΕ μπορεί να συσταθεί μονοπρόσωπη, ή να καταστεί στη συνέχεια μονοπρόσωπη, μετά από την αποχώρηση εταίρου ή εταίρων. Το ελάχιστο κεφάλαιο είναι ένα (1) ευρώ, το οποίο φυσικά μπορεί να διαφοροποιείται, ή να ενισχύεται από τρία είδη εισφορών: (α) τις κεφαλαιακές εισφορές, (β) τις εξωκεφαλαιακές εισφορές και (γ) τις εγγυητικές εισφορές.
Στην ΙΚΕ υπάρχει το εταιρικό μερίδιο, όπως και στην ΕΠΕ, που αντιπροσωπεύει την συμμετοχή του εταίρου. Τέλος, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι εταίροι μη διαχειριστές δεν υπάγονται υποχρεωτικά σε Οργανισμό Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΑΕΕ κ.λπ.). Δείτε όμως την περίπτωση της μονοπρόσωπης ΙΚΕ, όπου ο μοναδικός εταίρος, υπόκειται σε υποχρέωση τέτοιας ασφάλισης (βλέπε περισσότερα στην έκδοση της ΝΒ: Ευάγγελου Περάκη, «ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ», Αθήνα 2012).
Σε ότι αφορά το φορολογικό καθεστώς των εταιρικών επιχειρήσεων, επειδή είναι ένας τομέας που δυστυχώς δεν διακρίνεται για την σταθερότητά του, προτείνουμε την επισταμένη παρακολούθηση των αλλαγών και τροποποιήσεων, σε κάθε περίπτωση. Πάντως, αυτό που ισχύει τώρα (16/10/2012), είναι ότι οι μεν κεφαλαιουχικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της ΙΚΕ, φορολογούνται επί των αναμορφωμένων κερδών, με συντελεστή 20%, ήτοι των κερδών που προκύπτουν μετά την επιβαλλόμενη διαδικασία της φορολογικής αναμόρφωσης, ενώ σε κάθε διανομή πραγματικών κερδών προς τους μετόχους – εταίρους, γίνεται παρακράτηση φόρου με συντελεστή 25%, εξαντλούμενης της φορολογικής υποχρέωσης των δικαιούχων για τα εισοδήματα αυτά.
Στις προσωπικές εταιρείες ισχύει το μικτό σύστημα φορολόγησης (άρθρο 10 ΚΦΕ), όπου φορολογείται μέρος των κερδών στο όνομα του νομικού προσώπου, με δύο συντελεστές (20% για το τμήμα των κερδών που αναλογεί στη συμμετοχή ομόρρυθμων εταίρων, φυσικών προσώπων και 25% για λοιπές περιπτώσεις), ενώ το άλλο μέρος των κερδών φορολογείται με την μορφή των επιχειρηματικών αμοιβών, στο όνομα των φυσικών προσώπων και πάντα ομόρρυθμων εταίρων.
Παραδείγματα και εφαρμογές έχουν δημοσιευθεί στην «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ», είτε ως αυτοτελή άρθρα, είτε ως απαντήσεις σε ερωτήματα αναγνωστών.