Δ. Γαρνέλης, Απλοποιούνται οι υποχρεώσεις ΦΠΑ για τις επιχειρήσεις διασυνοριακού εμπορίου

Δημήτρης Γαρνέλης
Λογιστής - Φοροτεχνικός

Η ραγδαία ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce), την τελευταία δεκαετία, αποτέλεσε το έναυσμα για την υιοθέτηση μίας δέσμης νομοθετικών μέτρων στον τομέα του φόρου προστιθεμένης αξίας με σκοπό τον περιορισμό φαινομένων αθέμιτου ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις της Ε.Ε και την καταπολέμηση φοροδιαφυγής και φορόαποφυγής η οποία επιφέρει σημαντικές απώλειες εσόδων ΦΠΑ για τα Κράτη Μέλη.

Η εφαρμογή της νομοθετικής δέσμης μέτρων ΦΠΑ για το ηλεκτρονικό εμπόριο για τις εισαγωγές αγαθών μικρής αξίας οδήγησε σε προσαρμογές και στις διατάξεις της ενωσιακής τελωνειακής νομοθεσίας.

Οι σημαντικές αποφάσεις που λήφθηκαν το Νοέμβριο του 2019 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην προσπάθεια των βουλευτών του, να βρεθούν λύσεις για το περιορισμό και την καταπολέμηση της απάτης σε θέματα ΦΠΑ, υλοποιούνται από 01.07.2021.

Είναι άξιο αναφοράς ότι η απάτη σε θέματα ΦΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται σε 5 δισεκατομμύρια ευρώ, περίπου, ετησίως. Είναι προφανής λοιπόν ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί, με την εφαρμογή των εν λόγω αλλαγών, να ενισχύσει το σύστημα ΦΠΑ με περισσότερα εφόδια ώστε να αντιμετωπιστεί η απάτη, στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου, με νέους κανόνες που συμφωνήθηκαν από τα κράτη μέλη.

Ειδικότερα, η Οδηγία η οποία τίθεται πλέον σε εφαρμογή, αναφέρεται αναλυτικά και με λεπτομέρειες στον τρόπο με τον οποίο οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες όπως για παράδειγμα η Amazon και η E-Bay θα προσαρμοστούν στην ευθύνη που θα έχουν πλέον, από 01.07.2021, να εξασφαλίσουν ότι ο ΦΠΑ θα εισπράττεται για τις πωλήσεις προς τους καταναλωτές της ΕΕ.

Οι φορολογικές αρχές, μέχρι σήμερα, με την ραγδαία ανάπτυξη του διαδικτυακού εμπορίου, αντιμετώπιζαν δυσκολίες κατά την είσπραξη του οφειλόμενου ΦΠΑ για τις εν λόγω συναλλαγές.

Η εφαρμογή των κανόνων που συμφωνήθηκαν συνηγορεί ότι εντός του τρέχοντος έτους, θα υπάρχει διαθέσιμο προς εφαρμογή ένα εντελώς νέο σύστημα ΦΠΑ για όλες τις επιχειρήσεις που πωλούν αγαθά στο διαδίκτυο.

Η δημιουργία μιας απόλυτα επικαιροποιημένης ηλεκτρονικής πύλης για τον ΦΠΑ, ενός «κέντρoυ ενιαίας εξυπηρέτησης» δηλαδή, θα βοηθήσει τα μέγιστα τις επιχειρήσεις που πωλούν αγαθά στους πελάτες τους, μέσω του διαδικτύου, να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους στην ΕΕ, όσον αφορά τον ΦΠΑ, μέσω ενός εύχρηστου διαδικτυακού εργαλείου στη γλώσσα τους. Σε άλλη περίπτωση, θα ήταν υποχρεωμένες να εγγράφονται στα μητρώα ΦΠΑ σε κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ στο οποίο επιθυμούν να πωλούν. Κάτι το οποίο θα δημιουργούσε και δημιουργεί μέχρι σήμερα, τεράστια εμπόδια ειδικά για τις μικρότερες επιχειρήσεις.

Συνοπτικά, οι κυριότερες αλλαγές που επέρχονται, από 01.07.2021, στον τομέα των εισαγωγών αγαθών που αποτελούν αντικείμενο εξ αποστάσεως πωλήσεων (e-commerce) είναι οι κάτωθι:

-- καταργείται η απαλλαγή ΦΠΑ για εισαγωγές αγαθών αξίας έως του ποσού των 22 ευρώ, ώστε όλες οι εισαγωγές αγαθών να υπόκεινται σε φόρο προστιθεμένης αξίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάργηση της απαλλαγής ΦΠΑ για αγαθά αξίας έως του ποσού των 22ευρώ των άρθρων 20 και 21 του Ν 1684/1987 (σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 18 του ν/σ «Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία ορισμένων άρθρων των Οδηγιών (ΕΕ) 2017/2455, (ΕΕ) 2019/1995, όσον αφορά ορισμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από τον φόρο προστιθέμενης αξίας για παροχές υπηρεσιών και πωλήσεις αγαθών εξ αποστάσεως και σχετικές ρυθμίσεις» με ισχύ από την 1.7.2021) δεν επηρεάζει τη δασμολογική απαλλαγή για αγαθά αξίας έως 150 ευρώ του άρθρου 23 του καν. αριθ. 1186/2009 για το κοινοτικό καθεστώς των τελωνειακών ατελειών η οποία παραμένει εν ισχύ.

-- καθιερώνονται δύο νέα, προαιρετικής εφαρμογής, καθεστώτα απόδοσης του φόρου προστιθεμένης αξίας, κατά την εισαγωγή αγαθών αξίας έως του ποσού των 150 ευρώ. Πιο συγκεκριμένα τα δύο νέα καθεστώτα είναι τα εξής:

1. Ειδικό καθεστώς εισαγωγής (import one stop shop-IOSS), όπου υπόχρεος στο φόρο είναι ο πωλητής των αγαθών και o φόρος αποδίδεται στην μονοαπευθυντική θυρίδα (one-stop- shop). Η θυρίδα αυτή αναπτύχθηκε ήδη από την ΑΑΔΕ.

Υπόχρεος απόδοσης του φόρου προστιθεμένης αξίας, σε αυτό το καθεστώς, είναι ο πωλητής των αγαθών (εγκατεστημένος εντός ή εκτός της Ένωσης). Όπου μία ηλεκτρονική πλατφόρμα διευκολύνει τις διαδικτυακές πωλήσεις αγαθών, υπόχρεος απόδοσης του φόρου είναι η ηλεκτρονική πλατφόρμα (electronic platform).

Βάσει του ειδικού καθεστώτος εισαγωγής, ο πωλητής των αγαθών ή ηλεκτρονική πλατφόρμα (ως «οιωνεί προμηθευτής») κατά τη στιγμή της πώλησης χρεώνει στον αγοραστή- παραλήπτη του δέματος την αξία του προϊόντος συν τον ΦΠΑ με το συντελεστή του φόρου που αντιστοιχεί στο Κράτος Μέλος άφιξης του δέματος (Κράτος Μέλος κατανάλωσης). Οι ισχύοντες συντελεστές φόρου προστιθέμενης αξίας για κάθε Κράτος Μέλος είναι διαθέσιμοι στους ενδιαφερομένους πωλητές αγαθών ή ηλεκτρονικές πλατφόρμες μέσω βάσης δεδομένων η οποία ενημερώνεται από τα Κράτη Μέλη (Taxes in Europe DataBase-TEDB).

Ο φόρος προστιθέμενης αξίας που έχει εισπραχθεί, από τον παραλήπτη του δέματος αποδίδεται από τον πωλητή στην μονο-απευθυντική θυρίδα (IOSS). Για την απόδοση του φόρου στο IOSS, ο πωλητής υποχρεούται να εγγραφεί στο IOSS σε ένα Κράτος Μέλος (Κράτος Μέλος εγγραφής) και να αποκτήσει μοναδικό ΑΦΜ/ΦΠΑ με ισχύ σε όλη την Ένωση (VAT IOSS identification number). Κράτος Μέλος εγγραφής είναι το Κράτος Μέλος όπου ο υπόχρεος στο φόρο (πωλητής ή ηλεκτρονική πλατφόρμα) έχει την έδρα της οικονομικής του δραστηριότητας ή διαθέτει μόνιμη εγκατάσταση.

Υποχρέωση ορισμού προσώπου-μεσάζοντα υφίσταται για εγκατεστημένους εκτός Ε.Ε υποκείμενους στο φόρο πωλητές ή ηλεκτρονικές πλατφόρμες, εξαιρουμένων προσώπων εγκατεστημένων σε χώρες με τις οποίες η Ένωση διαθέτει συμφωνίες διοικητικής συνεργασίας, επί του παρόντος μόνο η Νορβηγία. Σε περίπτωση ορισμού μεσάζοντα, ο μεσάζοντας υποχρεούται κατ' αρχήν σε εγγραφή στο IOSS ώστε να αποκτήσει έναν αναγνωριστικό αριθμό (IOSS identification number) με το πρόθεμα ΙΝ. Εν συνεχεία, ο μεσάζοντας αποκτά ένα μοναδικό ΑΦΜ/ΦΠΑ με ισχύ σε όλη την Ένωση (VAT IOSS identification number) με το πρόθεμα ΙΜ για κάθε εκπροσωπούμενο υποκείμενο στο φόρο (πωλητή ή ηλεκτρονική πλατφόρμα).

Σημειώνεται ότι:

o ο αριθμός αναγνώρισης του μεσάζοντος δεν είναι αριθμός φορολογικού μητρώου ΦΠΑ και δεν μπορεί να χρησιμοποιείται από τον μεσάζοντα για τη δήλωση ΦΠΑ επί φορολογητέων πράξεων.

o μια ηλεκτρονική πλατφόρμα θα έχει έναν αριθμό φορολογικού μητρώου ΦΠΑ IOSS ανεξαρτήτως του αριθμού των υποκείμενων προμηθευτών για τους οποίους διευκολύνει τις εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών χαμηλής αξίας σε πελάτες στην ΕΕ.

Η απόδοση του φόρου από τον πωλητή ή την ηλεκτρονική πλατφόρμα πραγματοποιείται με υποβολή μηνιαίων δηλώσεων ΦΠΑ του ειδικού καθεστώτος μέσω της μόνο-απευθυντικής θυρίδας (IOSS). Τα ποσά του φόρου που αντιστοιχούν σε εισαγόμενα δέματα με παραλήπτες στη χώρα μας, θα αποδίδονται από τα Κράτη Μέλη εγγραφής στη χώρα μας μέσω τραπεζικού λογαριασμού που θα τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Αντίστοιχα, για εγγεγραμμένα στη χώρα μας υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα, τα ποσά φόρου που αποδίδονται στη χώρα μας μέσω δηλώσεων ΦΠΑ IOSS θα κατανέμονται στα άλλα Κράτη Μέλη όπου πραγματοποιείται η άφιξη των δεμάτων στους αποκτώντες πελάτες (Κράτη Μέλη κατανάλωσης).

Η εισαγωγή των αποστολών (δεμάτων) δύναται να πραγματοποιείται σε οποιοδήποτε Κράτος Μέλος.

2. Ειδικές ρυθμίσεις για τη δήλωση και πληρωμή του ΦΠΑ, όπου υπόχρεος στο φόρο είναι ο παραλήπτης του δέματος και ο φόρος αποδίδεται για λογαριασμό των παραληπτών στις τελωνειακές αρχές από το πρόσωπο που προσκομίζει τα αγαθά στο τελωνείο, κατά κανόνα εταιρείες διεθνούς ταχυμεταφοράς και ο φορέας παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών - ΕΛΤΑ (καθεστώς εισαγωγής τρίτων χωρών).

Το εν λόγω καθεστώς, από τη στιγμή που από την 1η Ιουλίου 2021 οφείλεται ΦΠΑ επί όλων των αγαθών εμπορικού χαρακτήρα που εισάγονται στην ΕΕ ανεξαρτήτως της αξίας τους, δημιουργήθηκε για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών που εισάγονται από τρίτες χώρες ή τρίτα εδάφη στην ΕΕ. Με την εφαρμογή του δύναται να διευκολυνθεί η δήλωση και η καταβολή του οφειλόμενου ΦΠΑ επί της πώλησης αγαθών χαμηλής αξίας.

Το καθεστώς αυτό, παρέχει σε προμηθευτές που πωλούν αγαθά τα οποία αποστέλλονται ή μεταφέρονται από τρίτη χώρα ή τρίτο έδαφος σε πελάτες στην ΕΕ τη δυνατότητα να εισπράττουν τον ΦΠΑ επί των εξ αποστάσεως πωλήσεων εισαγόμενων αγαθών χαμηλής αξίας από τον πελάτη και να δηλώνουν και να καταβάλλουν αυτόν τον ΦΠΑ μέσω της μόνο- απευθυντικής θυρίδας για τις εισαγωγές (IOSS). Εάν χρησιμοποιείται η IOSS, η εισαγωγή αγαθών χαμηλής αξίας στην ΕΕ απαλλάσσεται από τον ΦΠΑ. Ο ΦΠΑ καταβάλλεται ως μέρος της τιμής αγοράς από τον πελάτη.

-- Καθιερώνεται νέο, πανευρωπαϊκό κατώφλι για τις «πωλήσεις από απόσταση», για όλη την ΕΕ, 10.000 ευρώ, κάτω από το οποίο:

α. οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές υπηρεσίες και ηλεκτρονικά παρεχόμενες υπηρεσίες (TBE) και

β. οι πωλήσεις από απόσταση εντός της ΕΕ, θα φορολογούνται, κατά γενικό κανόνα, στο κράτος-μέλος εγκατάστασης του προμηθευτή και όχι στον τόπο κατοικίας του καταναλωτή.

Σε κάθε περίπτωση διαφαίνεται μια σημαντική προσπάθεια για την απλούστευση, αφενός των διαδικασιών σε ότι αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο και αφετέρου για την καλύτερη παρακολούθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών από τις ελεγκτικές αρχές. Η επιτυχία ή όχι του εγχειρήματος, θα φανεί στην πορεία και εν καιρώ. Θα εξαρτηθεί σίγουρα και από το επεξηγηματικό νομικό πλαίσιο που θα υπάρξει για αρκετά ζητήματα, όπως για παράδειγμα τις απαντήσεις που είναι αναγκαίο να δοθούν σχετικά με το ποιες πληροφορίες, από όλες αυτές τις διαδικασίες που θα αναπτυχθούν, θα πρέπει να καταχωρίζονται στα λογιστικά βιβλία και με ποιο τρόπο. Η παρακολούθηση και η καταγραφή μιας ηλεκτρονικής επαφής ίσως να είναι περιττή αφού η ίδια η επαφή από μόνη της αφήνει στίγμα και μια σειρά από χρήσιμες πληροφορίες για κάθε ελεγκτική αρχή. Επομένως, πεποίθηση του συντάκτη είναι ότι με κάθε τρόπο πρέπει να αποφευχθούν οι υπερβολές και να αρκεστούμε στα απαραίτητα για την καταπολέμηση του προβλήματος, διότι όπως έλεγε και o Aμερικανός Οικονομολόγος Milton Friedman: «Για να καταλάβεις πραγματικά κάτι, πρέπει να το μειώσεις στις βασικές του αρχές».