Ευθύνη μέλους ΔΣ ΑΕ

 

 

Ευθύνη μέλους ΔΣ ΑΕ για χρέη της εταιρείας προς το δημόσιο

 

 

Η ατομική ευθύνη των προσώπων που είναι εντεταλμένα στη διοίκηση της ΑΕ ως προς την απόδοση στο δημόσιο του φόρου εισοδήματος και των παρακρατούμενων φόρων καθιερώνεται με τις διατάξεις του άρθρου 115, του Ν 2238/1994 (όπως συμπληρώθηκε από τις διατάξεις της παρ. 6, του άρθρου 22, του Ν 2648/1998). Οι εν λόγω διατάξεις αναφέρουν τα εξής:

 

«1.Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές των ημεδαπών ανώνυμων εταιριών ή συνεταιρισμών κατά το χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσής τους, ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται από αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους. Στις ανώνυμες εταιρίες, που συγχωνεύονται, ευθύνεται αλληλεγγύως μαζί με τα πιο πάνω πρόσωπα, για την πληρωμή των κατά το προηγούμενο εδάφιο οφειλόμενων φόρων της διαλυόμενης εταιρίας και εκείνη που την απορρόφησε ή η νέα εταιρία που συστήθηκε ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους. Τα πρόσωπα που αναφέρονται πιο πάνω έχουν δικαίωμα αναγωγής κατά των προσώπων που διατέλεσαν σύμβουλοι, καθώς και μέλη ή μέτοχοι του νομικού προσώπου κατά το χρόνο της διάλυσής του ως προς τους φόρους που αφορούν σε χρήσεις προγενέστερες από την έναρξη της εκκαθάρισης ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους.

 

2. Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές και γενικά εντεταλμένοι στη διοίκηση του νομικού προσώπου, κατά το χρόνο της διάλυσης των λοιπών νομικών προσώπων του άρθρου 101 ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται από αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και των φόρων που παρακρατούνται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους.

 

3. Τα πρόσωπα που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για τους παρακρατούμενους φόρους και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου που εκπροσωπούν, ως εξής:

 

α) Αν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα που είχαν μία από τις ως άνω ιδιότητες από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά.
β) Αν δεν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα, που είχαν μία από τις πιο πάνω ιδιότητες κατά το χρόνο που υπήρχε η υποχρέωση παρακράτησης του φόρου.»

 

 

Η ανωτέρω διατάξεις εφαρμόζονται και όσον αφορά τις οφειλές προς το ΙΚΑ, σύμφωνα με την παράγραφο 4, του άρθρου 4, του Ν 2556/1997 (όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 2, του άρθρου 69, του Ν 2676/1999).

 

 

Επίσης, οι διατάξεις της παρ. 3, του άρθρου 115, του ΚΦΕ, έχουν ανάλογη εφαρμογή και για τον οφειλόμενο ΦΠΑ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 7, του άρθρου 22, του Ν 2648/1998. Περαιτέρω, η παρ. β, του άρθρου 55, του Ν 2859/2000 (ΦΠΑ) επεκτείνει την ευθύνη του νομικού προσώπου για απόδοση του οφειλόμενου ΦΠΑ και στους νόμιμους εκπροσώπους αυτού, οι οποίοι ασκούν τα καθήκοντά τους κατά το χρόνο διάλυσης, συγχώνευσης ή μετατροπής τους, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης του φόρου.

 

Όπως προκύπτει από τα οριζόμενα στο άρθρο 115 του ΚΦΕ, η ατομική ευθύνη έγκειται στην άσκηση διαχειριστικής εξουσίας από πρόσωπα που περιοριστικά αναφέρονται στις εν λόγω διατάξεις (δηλ. διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές). Η άποψη αυτή υιοθετήθηκε από το ΝΣΚ, όπου με σχετική γνωμοδότησή του 173/2001,(η οποία έγινε δεκτή από την Διοίκηση με την Πολ. 1028/2004), ορίζει ρητά ότι πρόσωπα που διαθέτουν διαφορετική ιδιότητα από αυτές που προβλέπονται από το άρθρο 115, δεν ευθύνονται ατομικώς για χρέη της εταιρείας προς το δημόσιο (βλ. επίσης και σχετικό άρθρο στο περιοδικό ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ: «Η έκταση και οι προϋποθέσεις της ατομικής ευθύνης των διοικούντων νομικά πρόσωπα για χρέη αυτών προς το δημόσιο», Θ. Ψυχογυιός, σελ. 135, τεύχος: Φεβρουάριος 2008). Επιπλέον, η ιδιότητα του απλού μέλους ΔΣ ΑΕ δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των ανωτέρω ιδιοτήτων που ρητώς αναφέρονται στο άρθρο 115 του ΚΦΕ. Συνεπώς, το συγκεκριμένο πρόσωπο που διαθέτει την ιδιότητα του απλού μέλους του ΔΣ και μόνο, δε μπορεί να ευθύνεται ατομικά και αλληλέγγυα για τα χρέη της εταιρείας (Πολ.1103/2004, ΚΦΕ 2009, έκδοση ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, σελίδα 1618 κ.ε.).

 

Τονίζεται, επίσης, ότι ιδιαίτερη σημασία έχει όταν κατά τον κρίσιμο χρόνο που αναφέρεται στις παραπάνω διατάξεις (χρόνος διάλυσης, συγχώνευσης εταιρείας κ.λπ.) τα υπόψη πρόσωπα δεν φέρουν ή έχουν απολέσει τις συγκεκριμένες ιδιότητες. Στις περιπτώσεις αυτές, όπως είναι λογικό, δεν υφίσταται ατομική ευθύνη (Πολ. 1103/2004).

 

Στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με την περ. α, της παρ. 1, του άρθρου 20, του Ν 2523/1997, μέλη του ΔΣ μπορεί να θεωρηθούν αυτουργοί του αδικήματος της φοροδιαφυγής εφόσον:

 

α) δεν υφίστανται τα ακόλουθα πρόσωπα: πρόεδρος του ΔΣ, διευθύνοντες ή εντεταλμένοι ή συμπράττοντες σύμβουλοι,  διοικητές, γενικοί διευθυντές ή διευθυντές, ως και εν γένει κάθε πρόσωπο εντεταλμένο, είτε άμεσα από το νόμο, είτε από ιδιωτική βούληση, είτε με δικαστική απόφαση στη διοίκηση ή διαχείριση της ΑΕ και
β) ασκούν πραγματικά τα καθήκοντα των ανωτέρω προσώπων (διαχειριστική εξουσία).

 

Οι ανωτέρω δύο προϋποθέσεις θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά και να αποδεικνύονται από την εισαγγελική αρχή προκειμένου να ασκηθεί ποινική δίωξη σε βάρος τους (βλ. σελ. 98 του βιβλίου «Η προσωπική ευθύνη των διοικητών νομικών προσώπων για φορολογικές παραβάσεις και χρέη προς το δημόσιο», του Κ. Καλλιντέρη, έκδοση ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 2008).

 

 

Γενικά, τα μέλη του ΔΣ δεν φέρουν ευθύνη έναντι των τρίτων (τράπεζες, προμηθευτές, εργαζόμενοι κ.λπ.), εφόσον ενεργούν νόμιμα και απλά εκπροσωπούν την Εταιρεία, χωρίς να ασκούν καθήκοντα διοίκησης, ή διαχειριστικής εξουσίας.

 

Ωστόσο, βάσει της παρ. 1, του άρθρου 98, του Ν 3588/2007 τα μέλη του ΔΣ της εταιρείας ευθύνονται εις ολόκληρο για την αποκατάσταση της ζημίας των εταιρικών πιστωτών, στη περίπτωση που δεν υποβλήθηκε εγκαίρως η αίτηση πτώχευσης της ΑΕ (παρ. 2, άρθρο 5, του Ν 3588/2007). Η ατομική ευθύνη των μελών του ΔΣ συνίσταται στα χρέη που δημιουργήθηκαν από την ημέρα που σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 5 του ανωτέρω νόμου, έπρεπε να έχει υποβληθεί η αίτηση, μέχρι την κήρυξη της εταιρείας σε πτώχευση.

 

Σε αποζημίωση έναντι των εταιρικών πιστωτών ευθύνονται τα μέλη του ΔΣ και στην περίπτωση που η πτώχευση της εταιρείας προκλήθηκε από δόλο ή βαριά αμέλεια των ιδίων (παρ. 2, του άρθρου 98 του ως άνω νόμου).