6 Φεβρουαρίου 2017

Κληρονομιά μεριδίων ΟΕ και μετοχών ΑΕ μη εισηγμένων

Φυσικό πρόσωπο που απεβίωσε 9/12/2016, είχε συμμετοχή σε Ο.Ε. με απλογραφικά βιβλία και σε Α.Ε. Και οι δύο εταιρείες εκτός των άλλων παγίων έχουν και ακίνητα. Στη Πολ. 1055/1.4.2003 αναφέρει: Στο κεφ. Α 1.2 προσδιορίζει την αξία των παγίων όταν τηρεί απλογραφικά βιβλία. 1) Τι εμπορική αμοιβή, επιτόκιο και ράντα θα πάρουμε; Η Πολ. 1013/2013 είναι η τελευταία. 2) Ποια είναι η αξία των παγίων που προσδιορίζεται κατά το χρόνο γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης; (όπως ορίζεται αυτή στο κεφ. Ε 1. για την αξία των μη εισηγμένων).

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:

Για τον προσδιορισμό της αξίας των μετοχών στην περίπτωση μεταβίβασης μετοχών ΑΕ μη εισηγμένης λόγω κληρονομιάς, λαμβάνονται υπόψη τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας[1], που υπάρχουν την προηγούμενη ημέρα εκείνης κατά την οποία γεννιέται η φορολογική υποχρέωση, προσαυξάνονται με την απόδοση των ίδιων κεφαλαίων των πέντε (5) τελευταίων διαχειριστικών περιόδων πριν από τη μεταβίβαση.

Στο ποσό που προκύπτει κατά τα ανωτέρω προστίθεται τυχόν θετική διαφορά μεταξύ της αξίας των παγίων περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά το χρόνο γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης (αντικειμενική αξία), και της εμφανιζόμενης στα βιβλία αξίας κτήσης αυτών, αν η δεύτερη είναι μικρότερη της πρώτης.

Το παραπάνω αποτέλεσμα, διαιρούμενο δια του αριθμού των υφιστάμενων, κατά την προηγούμενη ημέρα εκείνης κατά την οποίο γεννιέται η φορολογική υποχρέωση, μετοχών αποτελεί τη φορολογητέα αξία αυτών.

Επιπλέον, στην απόφαση με Αρ. Πρωτ.: 1068130/449/0013/18.7.2003 δημοσιεύτηκε το ακόλουθο παράδειγμα:

Ανώνυμη εταιρεία με μη εισηγμένες στο χρηματιστήριο μετοχές, η οποία ιδρύθηκε το έτος 1985, έχει στην κυριότητα της ένα ακίνητο, το οποίο εμφανίζεται στα βιβλία της αξίας κτήσης 100.000 ευρώ, ενώ η αντικειμενική του αξία ανέρχεται σε 150.000 ευρώ.

Στις 28-4-2003. Από τους μετόχους της εταιρείας αυτής μεταβιβάζει με γονική παροχή στο γιο του 540 μετοχές της εταιρείας αυτής.

Τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας εμφανίζονται στον τελευταίο επίσημο ισολογισμό, ανέρχονται σε 270.000 ευρώ (2.700 Μετοχές ονομαστικής αξίας 100 ευρώ η καθεμιά). Μέχρι το χρόνο μεταβίβαση δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία μεταβολή στα ίδια κεφάλαια.

Δεδομένα τελευταίων ισολογισμών:

Ισολογισμοί

Ολικά αποτελέσματα εκμετάλλευσης

Ίδια κεφάλαια

31-12-2002

410.000

270.000

31-12-2001

380.000

200.000

31-12-2000

300.000

-180.000

31-12-1999

250.000

180.000

31-12-1998

150.000

120.000

Άθροισμα

1.490.000

950.000

Μέσος όρος

298.000

190.000

Με βάση τα δεδομένα αυτά, η πραγματική αξία κάθε μετοχής εξευρίσκεται ως εξής:

Απόδοση ιδίων κεφαλαίων 298.000: 190.000= 1,5684

Φορολογητέα αξία κάθε μετοχής:

Ίδια κεφάλαια μετά την αναπροσαρμογή + Διαφορά αξίας παγίων

=

270.000+(270.000 Χ 1,5684)+50.000

= 743.468 = 275,36

Αριθμός υφισταμένων μετοχών

2.700


Φορολογητέα αξία = 540 Χ 275,36 = 14.869,4€

Τέλος, όσον αφορά την εμπορική αμοιβή, το επιτόκιο καθώς και τον συντελεστή αναπροσαρμογής με βάση τα οποία θα υπολογισθεί η φορολογητέα αξία των μεριδίων ΟΕ με απλογραφικά βιβλία, θεωρούμε ότι θα έχουν εφαρμογή τα οριζόμενα στην Πολ. 1013/2013, ελλείψει νεότερης απόφασης.

Παραθέτουμε για πληρέστερη ενημέρωσή σας το Σημείωμα Σύνταξης του Βαγγέλη Μιχελινάκη, που αναρτήθηκε στο site του περιοδικού  στις 3/11/2016.

Ο προσδιορισμός της υπεραξίας μεταβίβασης μετοχών κατά την ΠΟΛ.1055/2003

Αφορμή για τη σύνταξη του σημειώματος αυτού στάθηκε η γνωμοδότηση 1721 ΕΞ 31.8.2016 του ΣΛΟΤ η οποία προσπαθεί να αντιμετωπίσει το θέμα του προσδιορισμού της αξίας των μετοχών που αποκτώνται εξ αιτίας θανάτου, δωρεάς ή γονικής παροχής. Ας πιάσουμε όμως το θέμα από την αρχή.

Από την εποχή του Ν.2238/1994 η φορολόγηση της υπεραξίας των μετοχών των μη εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών υπολογιζόταν με διαφορετικό τρόπο όταν αφορούσε μεταβίβαση εξ επαχθούς αιτίας, οπότε και είχαν εφαρμογή οι διατάξεις του Κ.Φ.Ε. και με διαφορετικό όταν αφορούσε απόκτηση από κληρονομιά, δωρεά ή γονική παροχή. Λόγω του παρεμφερούς τρόπου προσδιορισμού της παραπάνω αξίας, σπάνια δημιουργούνταν προβλήματα, παρά το γεγονός ότι ο παραπάνω τρόπος υπολογισμού αγνοούσε επί της ουσίας τις πραγματικές, βάσει συμφωνητικού, αξίες.

Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού λοιπόν του φορολογικού μας συστήματος ο Ν.4172/2013 καθιέρωσε ένα νέο τρόπο υπολογισμού της υπεραξίας. Σύμφωνα με αυτόν:

«…Σε περίπτωση μεταβίβασης μη εισηγμένων τίτλων, η τιμή πώλησης προσδιορίζεται με βάση την αξία των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας που εκδίδει τους μεταβιβαζόμενους τίτλους κατά το χρόνο της μεταβίβασης ή το τίμημα ή αγοραία αξία που αναγράφεται στη σύμβαση μεταβίβασης, εφόσον αυτό είναι υψηλότερο.

Η τιμή κτήσης προσδιορίζεται με βάση την αξία των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας που εκδίδει τους μεταβιβαζόμενους τίτλους κατά το χρόνο απόκτησης ή το τίμημα που αναγράφεται στη σύμβαση μεταβίβασης κατά το χρόνο της απόκτησης των τίτλων, εφόσον οποιοδήποτε από τα ανωτέρω είναι χαμηλότερο.

Αν η τιμή κτήσης δεν μπορεί να προσδιορισθεί θεωρείται ότι είναι μηδενική. Για την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου αυτής, για τον προσδιορισμό της τιμής κτήσης λαμβάνονται υπόψη οι εταιρικές πράξεις που έχουν λάβει χώρα μέχρι το χρόνο της μεταβίβασης. Σε περίπτωση διαδοχικών αποκτήσεων τίτλων, ως τιμή κτήσης λαμβάνεται η μέση τιμή κτήσης που προκύπτει από τη συνολική αξία κτήσης των τίτλων δια της συνολικής ποσότητας αυτών».[1]

Για πρώτη φορά δηλαδή η πραγματική αξία, αποτελεί τουλάχιστον τον ένα από τους παράγοντες που μπορεί κατά περίπτωση να ληφθεί υπόψη. Για την εφαρμογή της παραπάνω διάταξης έχουν δοθεί και σχετικές οδηγίες και επεξηγήσεις με την ΠΟΛ.1032/2015.

Ωστόσο σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 42 του Ν.4172/2013 ο ανωτέρω τρόπος υπολογισμού αφορά την μεταβίβαση μετοχών και όχι την απόκτηση εξ αιτίας κληρονομιάς, δωρεάς ή γονικής παροχής. Για τις αποκτήσεις αυτές εξακολουθούν να έχουν ισχύ οι διατάξεις του Ν. 2961/2001 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.

Ο παραπάνω νόμος προβλέπει την κατ’ αντικειμενικό (;) τρόπο εκτίμηση της αξίας των μετοχών καθώς λαμβάνονται υπόψη και συνεκτιμώνται πράξεις μεταβίβασης μετοχών της επιχείρησης μέσα στο τελευταίο πριν από το θάνατο του κληρονομουμένου εξάμηνο, καθώς επίσης και η εσωτερική αξία τους που βρίσκεται με διαίρεση της καθαρής θέσης της επιχείρησης δια του αριθμού των μετοχών. Για τον τρόπο προσδιορισμού της αξίας ανά είδος επιχείρησης, η διοίκηση είχε εκδώσει την ΠΟΛ. 1055/2003 με την οποία η αξία των μετοχών των μη εισηγμένων εταιρειών υπολογιζόταν βάσει μίας σειράς παραγόντων όπως:

  • Τα ίδια κεφάλαια και
  • Τα ολικά αποτελέσματα εκμετάλλευσης

Μάλιστα η εγκύκλιος παραπέμπει για την εξαγωγή των παραπάνω δεδομένων στις προβλεπόμενες από το ΕΓΛΣ οικονομικές καταστάσεις.

Ωστόσο όπως είναι γνωστό από την 1/1/2015 και μετά, οι οικονομικές καταστάσεις του ΕΓΛΣ δεν υφίστανται, λόγω της έναρξης ισχύος των ΕΛΠ.

Το υπόδειγμα Β1.1 του ισολογισμού των ΕΛΠ όμως δεν προβλέπει πλέον κατηγορία λογαριασμών ιδίων κεφαλαίων. Παρά την ομοιότητα ως προς το περιεχόμενο των ιδίων κεφαλαίων που προέβλεπε το ΕΓΛΣ με την καθαρή θέση που προβλέπουν τα ΕΛΠ υπάρχουν και σημαντικές διαφορές.

Επίσης στις προβλεπόμενες από τα ΕΛΠ καταστάσεις αποτελεσμάτων δεν προβλέπονται λογαριασμοί και αποτελέσματα γενικής εκμετάλλευσης, τόσο στο υπόδειγμα Β2.1 όσο και στο Β2.2. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθούν και οι διαφορές ως προς το περιεχόμενο αλλά και ως προς τον τρόπο επιμέτρησης, σε μία σειρά στοιχεία που δευτερευόντως επηρεάζουν την προσδιοριζόμενη κατά την ΠΟΛ.1055/2003 αξία όπως τα πάγια, οι απαιτήσεις κ.ο.κ.

Η απάντηση κατά συνέπεια του ΣΛΟΤ, επί ερωτήματος μάλιστα που απηύθυναν οι υπηρεσίες του Υπ.Οικ., είναι πως «οι όροι αποτελέσματα εκμετάλλευσης, ολικά αποτελέσματα εκμετάλλευσης και ιδανικά κεφάλαια, δεν προβλέπονται από το ν. 4308/2014, ούτε από τη διεθνή λογιστική πρακτική. Ιδιαίτερα τονίζουμε ότι το περιεχόμενο του όρου «αποτέλεσμα εκμετάλλευσης», πέραν άλλων εννοιολογικών προβλημάτων στον ακριβή καθορισμό του, μπορεί να αλλάζει σημαντικά κατά περιεχόμενο από κλάδο σε κλάδο. Συνεπώς, δεν μπορούμε να εκφέρουμε άποψη επί του θέματος αυτού».

Εν όψει του αδιεξόδου που δημιουργείται και καθιστά αδύνατη επί της ουσίας την εκτίμηση της αξίας μετοχών που αποκτώνται λόγω κληρονομιάς, δωρεάς ή γονικής παροχής και την ολοκλήρωση των εν εξελίξει τέτοιων αποκτήσεων, απαιτείται η άμεση, κατόπιν συνεργασίας Υπ.Οικ. και ΣΛΟΤ, τροποποίηση της απαρχαιωμένης πλέον ΠΟΛ.1055/2003 το συντομότερο δυνατό. Ας ελπίσουμε αυτή τη φορά η κινητοποίηση των υπηρεσιών να είναι άμεση και να επιλυθεί το πρόβλημα πριν δημιουργήσει σκηνές κάλλους στις Δ.Ο.Υ. που καλούνται να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις. Ειδάλλως το σκηνικό π.χ. υπάλληλοι των Δ.Ο.Υ. να ζητούν από τις επιχειρήσεις να συντάξουν και πρόχειρες οικονομικές καταστάσεις ΕΓΛΣ πολύ φοβάμαι ότι θα το ζήσουμε. Και θα είναι για γέλια. Και για κλάματα!

 

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΙΧΕΛΙΝΑΚΗΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΛΟΓΙΣΤΗΣ ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ


[1] Παρ.4 , άρθρου 42 Ν.4172/2013, όπως ισχύει.



[1] Για την εφαρμογή των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου, ως ίδια κεφάλαια λαμβάνεται το άθροισμα των οριζομένων στην περίπτωση 6 της παραγράφου 4.2.200 του Ε.Γ.Λ.Σ. κονδυλίων, που εμφανίζονται στον τελευταίο, πριν από το χρόνο γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης, επίσημο ισολογισμό, και των αυξήσεων (ή μειώσεων) κεφαλαίου που μεσολάβησαν μέχρι την προηγούμενη ημέρα εκείνης κατά την οποία γεννιέται η φορολογική υποχρέωση. Ωστόσο, με την κατάργηση του ΕΓΛΣ και την εφαρμογή των ΕΛΠ από 1.1.2015, δεν υπάρχει σαφή κατεύθυνση της Διοίκησης για το ποια κονδύλια των οικονομικών καταστάσεων που συντάσσονται με τις διατάξεις του Ν. 4308/2014, θα ληφθούν υπόψη στον υπολογισμό της φορολογητέας αξίας (βλ. γνωματεύσεις ΣΛΟΤ υπ. αριθμ. 590/2016 και 1721/2016.

 

 

Παρακαλώ περιμένετε...

loading
 
Ερώτηση Ασφαλείας: Επιλέξτε μία σημαντική για εσάς ημερομηνία

Σημειώστε την ημερομηνία που θα επιλέξετε, σε περίπτωση που σας ζητηθεί στο μέλλον από το σύστημα για λόγους ασφαλείας.

Επιβεβαιώστε τον λογαριασμό σας

Παρακαλώ συμπληρώστε την σημαντική για εσάς ημερομηνία που έχετε καταχωρίσει ως ερώτηση ασφαλείας.